موضوع: لزوم آموزش و آماده‌سازی جوانان برای تشکیل کانون خانواده

خلاصه: راه دوم برای رسیدن به لزوم آموزش جوانان برای تشکیل خانواده بدون استفاده از آیه 6 سوره نساء مورد بررسی قرار گرفت، که از باب قیاس اولویت و اهمیت خانواده آموزش زوجیت مهم است.

﴿ وَعَدَ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دينَهُمُ الَّذِي ارْتَضى‌ لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَني‌ لا يُشْرِكُونَ بي‌ شَيْئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُون﴾[1]

این آیه وعده به آینده است، و دورنمایی از جامعه مطلوب اسلامی را بیان می‌کند، ما می‌توانیم با استفاده از این آیه و آیات مشابه مبانی جامعه و خانواده مطلوب خداوند را استنباط کنیم،‌ برای رسیدن به چنین جامعه‌ایی نیاز به پشت سر گذاشتن مراحل زیادی هستیم.

در این جامعه به امنیّت رسیدن و حاکمیت دینی که خدا پسندیده، مورد دقت و توجه بوده است، جامعه مطلوب از نگاه قرآن جامعه‌ایی است که دین خداوند در آن اجرا شود، به عبارت دیگر می‌توان گفت که جامعه و قانون(دین) برای یکدیگر مکمّل هستند، و هر دو باید با هم باشند.

در ابتدای سوره «نور» تعبیر «سورة» آمده ﴿ سُورَةٌ أَنْزَلْناها وَ فَرَضْناها وَ أَنْزَلْنا فيها آياتٍ بَيِّناتٍ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُون‌﴾[2] ، «سورة» آنچه که حفاظ شهر است،‌ در قرآن چند جا اسم سوره آمده و منظور مجموعه آیات مرتبط بوده است، مفسرین بر اساس این تعریف از سوره، شخصیت و مسائل محوری و ارتباط آیات را مورد بحث قرار داده‌ند؛ باید توجه داشت که هر سوره امتیازی دارد و فقها هم حکم داده‌اند که در نماز باید یک سوره کامل خوانده شود و در بعضی جاها باید دو سوره با هم خوانده شود مثل فیل و قریش؛‌ حتی اگر نیت خواندن سوره‌ایی خاص را در نماز داشته باشیم بعد از «بسم الله الرحمن الرحیم» نمی‌توان سوره‌ایی دیگر خواند و باید « بسمله» را دوباره بگوید.

آیه اول در این سوره دال بر اینست که این سوره خصوصیتی خاص دارد که تعبیر از سوره شده.

آیه 55 سوره نور

جلسه گذشته دلیل عقلی بر لزوم آموزش زوجین قبل ازدواج بیان شد، ازدواج اول راهی پر پیچ و خم و سخت برای رسیدن به کمال است،‌ برای حل مشکلات و سختی‌های این زندگی و جامعه باید همه مسائل پیرامونی در جامعه دیده شود، و همچنین باید نظام خانواده هم سنگ دین مرضی باشد.

مدعی هستیم که در دین اسلام همه چیز دیده شده و همه نیازها به نحو أحسن بیان شده، با قبول این کلام نمی‌توان گفت که خداوند برای تشکیل و آماده‌سازی خانواده به عنوان واحد بنیادین جامعه راه‌حلی دیده نشده. لذا وقتی قانون کاملی داریم، برای یاد گرفتن این قوانین باید دوره آموزشی ارائه شود تا با فهم صحیح قانون به بهترین صورت اجرا شود.

سؤالی که مطرح است اینست که دین برای تأمین نیازهای مادی و معنوی انسان‌ آمده ولی با این وجود چرا ما مسلمانان احساس بدبختی می‌کنیم؟ این خود نشان از عدم اجرای صحیح دین می‌دهد.

آیه 55 سوره نور در سیاق آیات خانواده قرار گرفته، این چه مدلولی می‌تواند داشته باشد؟‌ چرا که هر سوره‌ایی چینش آیات آن توقیفی است و توسط پیامبر(ص) و به دستور خدا بوده است.

در این آیه وعده تحقق و اجرای دین مرضی و حاکم شدن آن داده شده، از این وعده می‌توان این استفاده را کرد که خصوصیت جامعه مطلوب اجرای دین به صورت کامل است و این محقق نمی‌شود مگر از راه خانواده.

جامعه آرمانی خدا در جامعه مهدوی نمود پیدا می‌کند و این جامعه از نهاد خانواده اسلامی بیرون می‌آید، باید بین جامعه و بنیاد خانواده هماهنگی باشد.

آیا بدون آماده‌سازی امکان دارد که جامعه مطلوب و آرمانی را تصور کرد؟ و از طرفی جامعه هم از نهاد خانواده شکل می‌گیرد، پس تصور چنین اجتماع الهی و دینی برای بشریت لازمه‌اش داشتن خانواده مطلوب است.

ما گفتیم که آیات سوره‌ها توقیفی است و لذا بین اجزا این سوره هم باید ارتباط باشد،‌ سوال اینست که ارتباط آیات خانواده و این آیه 55 که در مورد آینده بیان کرده، چیست؟

ما باید خانواده را به گونه‌ایی تصویر کنیم که به این آیه ارتباط داده شود. بحث تاریخی در این سوره نیامده و نظر به آینده است، بر عکس سوره‌های دیگر که در خلال بحث تاریخی وعده حکومت الهی در آینده داده شده؛ در آیه 55 سوره نور افق طرح می‌شود که چنین جامعه‌ایی تشکیل خواهد شد ما باید دنبال این آرمان که قرآن برای ما طراحی کرده برویم نه ملاکات دنیوی که اثری بر آن‌ها مترتب نیست.

برای رسیدن به چنین جامعه‌ایی باید از ابتدا زندگی یک انسان آموزش شروع شود تا بتواند به صورت صحیح آن‌ را اجرا کند و خانواده به عنوان یک واحد بنیادی برای جامعه مطلوب از مهمترین نهاد‌ها است که نیاز به آموزش دارد.