درس خارج فقه استاد محمد محمدی قایینی

موضوع: اعتبار آزمایشات و نتائج پزشکی /مسائل پزشکی /مسائل مستحدثه

بحث منتهی شد به اصل مسأله و بیان دلیل حکم در مسأله که عبارت بود از اعتبار تشخیصات و آزمایشات پزشکی که در مطلع بحث تفصیلی بیان شد بین امور حسی و حدسی. بحث ما فعلا در مقام اول است یعنی نظرات کارشناسی ای که مبتنی بر حس یا مقدمات قریب به حس است. آیا اینها از منظر فقه قابل اعتماد است.

نظرات کارشناسی هرچند به دو قسم حسی و حدسی تقسیم می شود ولی قسم سومی در بین هست چون اعتبار ندارد، بیان نکردیم. قسم سوم، نظرات مبتنی بر تخمین و گمان است. مقتضای قاعده عدم اعتبار قسم سوم است. بله اگر در موردی، اثر مترتب بر گمان باشد، این نظرات معتبر است مانند لوث در باب قسامه.

1- مقتضای اصل در اعتبار نظرات کارشناسی آزمایشگاهی مبتنی بر مقدمات حسی

مقتضای قاعده و اصل اولی در نظرات آزمایشگاهی مبتنی بر مقدمات حسی این است که به مناط اخبار معتبر باشد چرا که اطلاقات ادله اعتبار خبر در موضوعات، قصوری نسبت به نظرات آزمایشگاهی مبتنی بر مقدمات حسیه ندارد. در این صورت اگر آزمایشگاه شهادت به امری داد، آن نظر معتبر است و آثار خبر ثقه مترتب می شود. باید نکته ای تذکر داده شود که عبارتست از اینکه این مورد از قبیل تمسک به عموم و اطلاق در مسائل مستحدثه است و شبهاتی که آنجا وجود دارد اینجا سریان دارد. قدر متقین از ادله حجیت خبر، مواردی است که مبتنی بر وسائل جدید علمی نباشد. ما تمسک به اطلاقات را در مسائل مستحدثه قبول داریم به این نکته که مفاهیم معاصر شارع، قصوری از مسائل مستحدثه ندارد و اطلاق رفض القیود است نه جمع القیود. پس اطلاق ادله حجیت خبر و بینه شامل اخبار آزمایشگاه می شود. بعضی از فقها تفصیل بین حدود و غیر حدود داده اند و گفته اند نظرات آزمایشگاهی در غیر حدود معتبر است ولی در حدود اعتبار ندارد.