درس خارج فقه استاد مهدی گنجی

موضوع: نماز وصیت، مراد از نماز وسطی /اعداد الفرائض و النوافل /صلاه

خلاصه مباحث گذشته:

استاد در جلسه ی گذشته به بیان اهمیت و روایات نماز غفیله پرداختند و در این جلسه نماز دیگری را که مرحوم سید مطرح می کنند را بررسی می کنند به نام نماز وصیت؛ همچنین مراد از نماز وسطی در آیه ی قرآن را نیز مطرح می کنند.

1صلاۀ الوصیۀ

نماز دیگری که بالمناسبۀ مرحوم سید فرموده است که بین نماز مغرب و عشاء است نماز وصیت است:

« و يستحب أیضا بین المغرب و العشاء صلاة الوصية و هي أيضا ركعتان يقرأ في أولاهما بعد الحمد ثلاثة عشر مرة سورة إذا زلزلت الأرض و في الثانية بعد الحمد سورة التوحيد خمسة عشر مرة‌»[1]

روایت صلاۀ الوصیۀ هم این نماز را بین مغرب و عشاء تشریع کرده است. نماز خاص با آداب خاصی است که جزء نوافل نیست و عنوان خاصی است.

1.1دلیل صلاۀ الوصیۀ

مدرک این نماز از نماز غفیله نیز أضعف است. در نماز غفیله روایت معتبره نماز در ساعت غفلۀ بود ولی در نماز وصیت چنین چیزی نیست. در نماز غفیله هم چنین روایت شیخ طوسی از هشام بن سالم بود ولی این نماز وصیت را مرحوم شیخ طوسی در مصباح المتهجد مستقیما از امام صادق علیه السلام نقل می کند که مرسل است. البته مرحوم ابن طاوس آن را با سند ذکر می کند ولی عده از مجاهیل در آن هستند. هیچ راهی برای اعتماد به روایت آن نیست و ضعیف السند است. روایت این چنین است:

«عَنْ أَبِي الْحَسَنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْعَلَوِيِّ الْجَوَّانِيِّ فِي كِتَابِهِ إِلَيْنَا عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ الْجَوَّانِيِّ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ سُلَيْمَانَ السَّرَاوِيِّ عَنْ عَتِيقِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ رِيَاحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَعْدٍ الْجُرْجَانِيِّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الصَّبَّاحِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سُلَيْمَانَ الْجُرْجَانِيِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِيدٍ الزُّهْرِيِّ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع قَالَ: قُلْنَا لِرَسُولِ اللَّهِ ص عِنْدَ وَفَاتِهِ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَوْصِنَا فَقَالَ أُوصِيكُمْ بِرَكْعَتَيْنِ بَيْنَ الْمَغْرِبِ وَ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ تَقْرَأُ فِي الْأُولَى الْحَمْدَ وَ إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا ثَلَاثَ عَشْرَةَ مَرَّةً وَ فِي الثَّانِيَةِ الْحَمْدَ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ خَمْسَ عَشْرَةَ مَرَّةً فَإِنَّهُ مَنْ فَعَلَ ذَلِكَ فِي كُلِّ شَهْرِ كَانَ مِنَ الْمُتَّقِينَ فَإِنْ فَعَلَ ذَلِكَ فِي كُلِّ سَنَةٍ كُتِبَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ فَإِنْ فَعَلَ ذَلِكَ فِي كُلِّ جُمُعَةٍ مَرَّةً كُتِبَ مِنَ الْمُصَلِّينَ فَإِنْ فَعَلَ ذَلِكَ فِي كُلِّ لَيْلَةٍ يُزَاحِمُنِي فِي الْجَنَّةِ وَ لَمْ يُحْصِ ثَوَابَهُ إِلَّا اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ جَلَّ وَ عَلَا»[2] .

ثواب هایی که برای آن شمرده شده است به خاطر سختی است که در خواندن آن است.

به مناسبت لفظ أوصیکم به آن نماز وصیت می گویند. گفتیم که سند آن قابل حل نیست. اگر کسی اخبار من بلغ را قبول داشته باشد آن را مستحب می داند و در غیر اینصورت باید رجاء به جا آورده شود.

2مراد از صلاۀ الوسطی

بعد سید یزدی رحمه الله وارد مسئله ی تعیین نماز وسطی شده است:

« الظاهر أنّ صلاة الوسطى الّتي يتأكّد المحافظة عليها هي الظهر، فلو نذر أن يأتي بالصلاة الوسطى في المسجد أو في أوّل الوقت مثلًا أتى بالظهر»[3] .

2.1تاکید بر صلاۀ الوسطی

بسیار تاکید بر نماز وسطی شده است و برخی نیز همانطور که صاحب وسائل مطرح کرده است گفته اند که شبهه وجوب محافظت دارد. به نظرما ظاهر روایت تاکید است و وجوب را نمی توان از آن برداشت کرد. ظاهر امر به محافظت امر جدید نیست. امر به محافظت بر مأمور به بدین معناست که همان را می خواهد تاکید کند. اگر قرار بود محافظت بر نماز وسطی واجب باشد بیان می شد در حالی که چنین واجبی را مطرح نکرده اند. مراد از محافظت در نماز هم در روایات بیان شده است که یک جهت وقت آن است که مناسبت با استحباب دارد، و جهت دیگر حضور قلب است که در روایات مطرح شده است و همه ی این ها مناسبت با استحباب دارد. بنابراین از لحاظ حکمی بحثی نیست در اینکه محافظت بر نماز وسطی مستحب است و مورد تاکید روایات است. نصا و فتوی جای بحث ندارد.

2.2مصداق شناسی صلاۀ الوسطی

انما الکلام در موضوع است که مراد از نماز وسطی کدام نماز است؟ معروف عند الشیعه این است که نماز وسطی نماز ظهر است؛ وجه وسطی بودن آن نیز این است که در وسط نهار واجب شده است و یا اینکه وسط نماز نهاریه است یعنی بین غذاۀ و عصر واقع شده است. در میان اهل سنت اقوال در مراد از وسطی مختلف است ولی روایات ما ناطق به ظهر بودن آن هستند. می شود گفت که از این روایات علم پیدا می شود که اهل بیت نماز وسطی را همان ظهر می دانستند. روایات زیادی در این مطلب آورده شده است که صاحب وسائل ذکر کرده است و در جامع احادیث الشیعه نیز مطرح کرده است. به عنوان مثال روایتی که محمدین ثلاثه آن را ذکر کرده اند؛ بیش از یک سند دارد: بَابُ وُجُوبِ الْمُحَافَظَةِ عَلَى الصَّلَاةِ الْوُسْطَى وَ تَعْيِينِهَا

1. «مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي حَدِيثٍ قَالَ: وَ قَالَ تَعَالَى حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى وَ هِيَ صَلَاةُ الظُّهْرِ إِلَى أَنْ قَالَ وَ أُنْزِلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِي سَفَرٍ فَقَنَتَ فِيهَا وَ تَرَكَهَا عَلَى حَالِهَا فِي السَّفَرِ وَ الْحَضَرِ»[4] .

وَ رَوَاهُ الْكُلَيْنِيُّ وَ الشَّيْخُ وَ الصَّدُوقُ أَيْضاً كَمَا مَرَّ

روایت دوم چنین است:

2.« َ فِي مَعَانِي الْأَخْبَارِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي الْمَغْرَاءِ حُمَيْدِ بْنِ الْمُثَنَّى عَنْ أَبِي بَصِيرٍ يَعْنِي الْمُرَادِيَّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ صَلَاةُ الْوُسْطَى صَلَاةُ الظُّهْرِ وَ هِيَ أَوَّلُ صَلَاةٍ أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَى نَبِيِّهِ ص»[5] .

در این روایت اولین نمازی که بر پیامبر نازل شده است نماز ظهر دانسته شده است.

روایت سوم:

3. « لْفَضْلُ بْنُ الْحَسَنِ الطَّبْرِسِيُّ فِي مَجْمَعِ الْبَيَانِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ وَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي الصَّلَاةِ الْوُسْطَى أَنَّهَا صَلَاةُ الظُّهْرِ»[6] .

در جامع الأحادیث نیز روایات بسیاری در این باب وارد شده است: باب تأکد وجوب المحافظۀ علی الصلاه الوسطی و تعیینها

ایشان از تفسیر عیاشی و علل و معانی الأخبار و تفسیر قمی روایاتی را مطرح کرده است. بنابراین شکی در این نیست که مراد از آن نماز ظهر است.

2.3ثمره عملی دانستن صلاۀ الوسطی

1. ثمره ی علمی اش این است که مکلف بیشتر بر آن مواظبت کند .در روایات بحث جمعه نیز مطرح کردیم که برخی روایات می گفتند که هنگام زوال هنگام استجابت دعا است و نافله ی آن نیز بسیار تاکید داشت. بنابراین نماز ظهر هم از لحاظ تشریع و هم از لحاظ فضیلت اولین نماز است و جای بحث ندارد.

2. ثمره فقهی این مسئله نیز در نذر است؛ اگر کسی نذر کند نماز وسطی را بخواند و در ذهنش نماز خاصی بوده باشد، ثمره ای ندارد ولی گاهی نذر صلاۀ وسطی می کند و نماز خاصی نیز در نظر او نیست، در این صورت ثمره ی بحث مشخص می شود که عمل به این نذر به خواندن چه چیزی است؟ سید نیز در ادامه همین ثمره را مطرح کرده است: « فلو نذر أن يأتي بالصلاة الوسطى في المسجد أو في أوّل الوقت مثلًا أتى بالظهر»[7] .

2.4بررسی قول عصر دانستن نماز وسطی

بنابراین در ظهر بودن نماز وسطی بحثی نیست؛ لکن برخی مانند سید مرتضی رحمه الله قائل به عصر بودن آن شده اند و ادعای اجماع نیز در مسئله شده است. این ادعای اجماع مثل برخی دیگر از اجماع های ایشان موهون است. عبارت ایشان چنین است:

« المعرفة بصلاة الوسطى، و الدليل عليها؟ الجواب: الصلاة الوسطى عند أهل البيت عليهم السلام، هي صلاة العصر. و الحجة على ذلك إجماع الشيعة الإمامية على ذلك. و قد روى في رواية ابن مسعود حافظوا على الصلوات و الصلاة الوسطى صلاة العصر و سميت صلاة الوسطى لأنها بين صلاتين من صلاة النهار تتقدمتا عليها، و صلاتين من صلاة الليل تأخرتا عنها»[8] .

2.4.1روایات عصر دانستن وسطی

أما روایاتی که صلاۀ وسطی را عصر معنا کرده اند، یا از نظر دلالت و یا از لحاظ سند قاصر هستند. روایت تام السندی که در این باب آمده است همان روایت زراره است؛ در باب 2 که صاحب وسائل مفصل تر مطرح کرده است روایت چنین است:

« ِ ....وَ قَالَ تَعَالَى حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى‌وَ هِيَ صَلَاةُ الظُّهْرِ وَ هِيَ أَوَّلُ صَلَاةٍ صَلَّاهَا رَسُولُ اللَّهِ ص- وَ هِيَ وَسَطُ النَّهَارِ وَ وَسَطُ صَلَاتَيْنِ بِالنَّهَارِ صَلَاةِ الْغَدَاةِ وَ صَلَاةِ الْعَصْرِ وَ فِي بَعْضِ الْقِرَاءَةِ حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى‌ صَلَاةِ الْعَصْرِ وَ قُومُوا لِلَّهِ قانِتِينَ- قَالَ وَ أُنْزِلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ- وَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِي سَفَرِهِ فَقَنَتَ فِيهَا رَسُولُ اللَّهِ ص- وَ تَرَكَهَا عَلَى حَالِهَا فِي السَّفَرِ وَ الْحَضَرِ وَ أَضَافَ لِلْمُقِيمِ رَكْعَتَيْنِ وَ إِنَّمَا وُضِعَتِ الرَّكْعَتَانِ اللَّتَانِ أَضَافَهُمَا النَّبِيُّ ص يَوْمَ الْجُمُعَةِ لِلْمُقِيمِ لِمَكَانِ الْخُطْبَتَيْنِ مَعَ الْإِمَامِ فَمَنْ صَلَّى يَوْمَ الْجُمُعَةِ فِي غَيْرِ جَمَاعَةٍ فَلْيُصَلِّهَا أَرْبَعَ رَكَعَاتٍ كَصَلَاةِ الظُّهْرِ فِي سَائِرِ الْأَيَّامِ»[9] .

ظاهر عبارت این است که جمله ی ذیل جزء روایت است. امام نظر اهل سنت را رد می کند و در ادامه می فرمایند که در برخی قرائات اینگونه آمده است. این عبارت یا از روایت است و یا زراره می گوید که ایشان هم از امام گرفته است. معنا ندارد که بعد از اینکه امام صادق علیه السلام می گوید نماز وسطی چیست، بخواهد بگوید که محتمل هم هست که معنایش چیز دیگری باشد. ظاهر روایت این است که می خواهد آن قرائت دیگر را تخطئه کند. محقق خویی رحمه الله إدعا می کند که ظاهر این است که کلام امام است ولی إدعاء است و روشن نیست.

داستان این آیه مفصل بوده است. در جامع الأحادیث هم روایات زیادی آورده است که وقتی کاتب می خواست این آیه را ثبت کند عایشه گفت با من هماهنگ کن و گفت اینطور بنویس؛ این جا به صورت اتفاقی هم نظر با شیعه تفسیر کرد آیه را؛ خلاصه این آیه معرکه ی آراء بوده است و امام در روایت مذکور در مقام بیان تخطئه ی برخی دیگر از قرائت هاست نه اینکه خود امام بگوید که محتمل است که اینگونه هم باشد. روایت عایشه چنین است:

« حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الوَرَّاقُ وَ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْمَعْرُوفُ بِابْنِ مَقْبُرَةَ الْقَزْوِينِيُّ قَالا حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي خَلَفٍ الْأَشْعَرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِي الصَّبَّاحِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَاصِمٍ الزَّازِيُّ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو نُعَيْمٍ الْفَضْلُ بْنُ دُكَيْنٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ أَبِي يُونُسَ قَالَ: كَتَبْتُ لِعَائِشَةَ مُصْحَفاً فَقَالَتْ إِذَا مَرَرْتَ بِآيَةِ الصَّلَاةِ فَلَا تَكْتُبْهَا حَتَّى أُمْلِيَهَا عَلَيْكَ فَلَمَّا مَرَرْتُ بِهَا أَمْلَتْهَا عَلَيَّ- حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى‌ وَ صَلَاةِ الْعَصْر»[10] . همین که عطف کرده است یعنی نماز وسطی را عصر نمی دانسته است.

در یک روایت دیگر آمده است که اصلا نماز وسطی را عایشه نماز عصر دانسته است.

« عن القتيبى، عن مالك، عن زيد بن اسلم، عن القطاع، عن ابى يونس مولى عائشة أنّه قال: امرتنى عائشة أن اكتب لها مصحفا و قالت: اذا بلغت هذه الآية فآذنى «حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى‌» فلما بلغتها آذنتها، فاملت على «حافظوا على الصلوات و الصلاة الوسطى صلاة العصر و قوموا للّه قانتين» ثم قالت عائشة: سمعتها من رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلم»[11] .

روایت دیگر روایت حفصه است:

« حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الوَرَّاقُ وَ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْقَزْوِينِيُّ قَالا حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِي خَلَفٍ الْأَشْعَرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ دَاوُدَ عَنْ أَبِي دَهْرٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ أَنَسٍ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ عَمْرِو بْنِ نَافِعٍ قَالَ: كُنْتُ أَكْتُبُ مُصْحَفَ الْحَفْصَةِ زَوْجَةِ النَّبِيِّ ص فَقَالَتْ إِذَا بَلَغْتَ هَذِهِ الْآيَةَ فَاكْتُبْ- حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى و صلاۀ العصر‌»[12]

این روایت نیز واو دارد. البته در برخی نسخه بدل ها واو وجود ندارد.

همچنین در بحار از فلاح السائل نقل می کند:

« وَ رَوَيْتُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: كَتَبَتْ امْرَأَةُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ مُصْحَفاً فَقَالَ الْحَسَنُ لِلْكَاتِبِ لَمَّا بَلَغَ هَذِهِ الْآيَةَ اكْتُبْ حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى‌- وَ صَلَاةِ الْعَصْرِ وَ قُومُوا لِلَّهِ قانِتِين‌»[13]

خیلی از اصحاب پیامبر نیز همچنین گفته اند که یا صلاۀ العصر را نیاورده اند یا گفته اند که نماز وسطی همان نماز ظهر است.

پس صحیحه زراره که تام السند است قاصر الدلاله است و در مقام ردع است. خصوصا که محقق خویی رحمه الله نقل می کند که به جای وصلاۀ الوسطی این کلمه اضافه شده است که «و صلاۀ العصر» محقق خویی به تهذیب نسبت داده است که واو را آورده است[14] . به هر حال این اختلاف نسخه وجود دارد و نمی توان اعتماد کرد.

می ماند روایت دیگری که در این باب وارد شده است. روایتی است که از فقه الرضا نقل می کند:

« وَ سَأَلْتُ الْعَالِمَ ع عَمَّا يَخْرُجُ مِنْ مَنْخِرَيِ الدَّابَّةِ إِذْ نَخَرَتْ فَأَصَابَ ثَوْبَ الرَّجُلِ قَالَ لَا بَأْسَ عَلَيْكَ أَنْ تَغْسِلَ وَ سَأَلْتُهُ أَخَفُّ مَا يَكُونُ مِنَ التَّكْبِيرِ قَالَ ثَلَاثُ تَكْبِيرَاتٍ قَالَ وَ لَا بَأْسَ بِتَكْبِيرَةٍ وَاحِدَةٍ قَالَ صَلَاةُ الْوُسْطَى الْعَصْرُ»[15]

همچنین مستدرک ازفقه القرآن نقل می کند:

« وَ رَوَاهُ فِي فِقْهِ الْقُرْآن، أَيْضاً: وَ زَادَ بَعْدَ قَوْلِهِ الْوُسْطَى صَلَاةَ الْعَصْرِ وَ بَعْدَ قَوْلِهِ نَاراً ثُمَّ قَالَ ص إِنَّهَا الصَّلَاةُ الَّتِي شُغِلَ عَنْهَا سُلَيْمَانُ بْنُ دَاوُدَ حَتَّى تَوَارَتْ بِالْحِجَابِ»[16] .

روایت دیگر نیز مستدرک از قطب راوندی در لب اللباب نقل می کند:

« الْقُطْبُ الرَّاوَنْدِيُّ فِي لُبِّ اللُّبَابِ، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ص يَوْمَ الْخَنْدَقِ شَغَلُونَا عَنِ الصَّلَاةِ الْوُسْطَى مَلَأَ اللَّهُ بُيُوتَهُمْ وَ قُبُورَهُمْ نَاراً وَ كَانُوا شَغَلُوهُ عَنْ صَلَاةِ الْعَصْرِ»[17] .

یک روایت دیگر نیز در اهمیت نماز عصر وارد شده است که صدوق نقل می کند:

« وَ أَمَّا صَلَاةُ الْعَصْرِ فَهِيَ السَّاعَةُ الَّتِي أَكَلَ آدَمُ مِنَ الشَّجَرَةِ فَأَخْرَجَهُ اللَّهُ مِنَ الْجَنَّةِ وَ أَمَرَ ذُرِّيَّتَهُ بِهَذِهِ الصَّلَاةِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ اخْتَارَهَا لِأُمَّتِي فَهِيَ أَحَبُّ الصَّلَوَاتِ إِلَى اللَّهِ وَ أَوْصَانِي رَبِّي أَنْ أَحْفَظَهَا مِنْ بَيْنِ الصَّلَوَات‌»[18]

سند این روایت مشتمل بر مجاهیل است. سند روایت در علل چنین است:

جامع الأحادیث به لحاظ نقل فقیه، تعبیر به مرسله بودن روایت کرده است ولی در علل اینگونه با سند نقل شده است و مرسله نیست. البته سند آن ضعیف و مشتمل بر مجاهیل است. دلالت این روایت تمام است که خداوند به من توصیه کرده که بر آن محافظت کنم. می دانیم که غیر از آیه ی حافظوا جای دیگری خداوند توصیه به محافظت نکرده است. گفته اند پس نماز وسطی نماز عصر است.

2.5مختار استاد: ظهر بودن نماز وسطی

ما می گوییم علاوه بر ضعف سند به نظرمی رسد جای مناقشه دلالی هم دارد. اینکه ما تطبیق کنیم که چون خدا توصیه به محافظت کرده است پس همان نماز وسطی است، معلوم نیست. شاید به همه ی أمت توصیه کرده است و معلوم نیست مراد روایت همان مراد آیه باشد. برفرض هم که دلالتش تام باشد سندش ناتمام است. برفرض که سند هایشان نیز تمام باشد در مقابل آن همه روایات شیعه است مخصوصا اینکه موافق عامه نیز هستند. بنابراین مسئله خالی از اشکال است و واضح است که نماز وسطی نماز ظهر است. روایات مشکل را حل کرده اند. والسلام علیکم و رحمه الله .