درس مبانی حکمت متعالیه استاد فیاضی
92/12/14
بسم الله الرحمن الرحیم
دلیل سی و چهارم بر اصالت وجود:
(ملا علی نوری در رساله ی بسیط الحقیقة ص25 در منتخب آثار حکمای اسلامی هم هست)
الوجود اصیل لأنه نقیض العدم طارد له بالذات
تقریر دلیل:
1 الوجود نقیض العدم بالضرورة
2 و نقیض العدم طارد له و رافع له بالذات[1]؛ لأن تقابل التناقض من الغیریة الذاتیة التی یکون کل من المتقابلین بها طاردا للآخر بذاته
3 و کل ما هو طارد للعدم و رافع له بالذات ینافی العدم بالذات
4 و کل ما ینافی العدم بالذات یکون موجودا بالذات لأنه لو لم یکن موجودا بذاته لکان فیه قابلیة العدم و لو کان فیه قابلیة العدم لم یناف العدم بالذات
5 و کل ما یکون طاردا للعدم و رافعا له بالذات یکون سببا لموجودیة ما سواه، أی یکون اتصاف ما عداه به سببا لموجودیته.
6 و کل ما یکون موجودا بالذات و سببا لموجودیة ما سواه فهو أصیل
إذن الوجود أصیل
و لا یخفی علیک أن هذا الدلیل یدل
أولا: علی أن المراد بالأصالة هو الموجودیة بالذات لا مجرد الموجودیة.
(همچنین تفاسیر دیگر میگویند که همان ماهیتی موجود است اعتباری است نه ماهیت من حیث هی بخلاف این دلیل که میگوید وجود بالذات موجود است و ماهیت را هم حقیقتا موجود میکند.)
و ثانیا: أن المراد من ماهیة ما سوی الوجود مما یقبل أن یتصف بالموجودیة لا خصوص الماهیة بالمعنی الأخص أعنی «ما یقال فی جواب ما هو؟»
و ثالثا: أن الاعتباری[2] هو الماهیة من حیث هی لا الماهیة التی طرد عدمها بالوجود
و رابعا: أن الوجود واسطة فی ثبوت الماهیة وساطة تحلیلیة
و خامسا: أن الوجود عین الماهیة فی الخارج لأن الماهیة توجد بنفس وجود الوجود، فالوجود عینها و لیس ضمیمة إلیها
و سادسا: أن الدلیل ناظر إلی إثبات أصالة الوجود و لا نظر له بالمطابقة إلی إثبات اعتباریة الماهیة
و من جمیع هذه الأمور یستکشف أن الصحیح فی تفسیر أصالة الوجود هو التفسیر الأول.
(این چیزی که در لیوان است فقط وجود نیست بلکه آب هم هست و موجود است)
(ملا علی نوری در رساله ی بسیط الحقیقة ص25 در منتخب آثار حکمای اسلامی هم هست)
الوجود اصیل لأنه نقیض العدم طارد له بالذات
تقریر دلیل:
1 الوجود نقیض العدم بالضرورة
2 و نقیض العدم طارد له و رافع له بالذات[1]؛ لأن تقابل التناقض من الغیریة الذاتیة التی یکون کل من المتقابلین بها طاردا للآخر بذاته
3 و کل ما هو طارد للعدم و رافع له بالذات ینافی العدم بالذات
4 و کل ما ینافی العدم بالذات یکون موجودا بالذات لأنه لو لم یکن موجودا بذاته لکان فیه قابلیة العدم و لو کان فیه قابلیة العدم لم یناف العدم بالذات
5 و کل ما یکون طاردا للعدم و رافعا له بالذات یکون سببا لموجودیة ما سواه، أی یکون اتصاف ما عداه به سببا لموجودیته.
6 و کل ما یکون موجودا بالذات و سببا لموجودیة ما سواه فهو أصیل
إذن الوجود أصیل
و لا یخفی علیک أن هذا الدلیل یدل
أولا: علی أن المراد بالأصالة هو الموجودیة بالذات لا مجرد الموجودیة.
(همچنین تفاسیر دیگر میگویند که همان ماهیتی موجود است اعتباری است نه ماهیت من حیث هی بخلاف این دلیل که میگوید وجود بالذات موجود است و ماهیت را هم حقیقتا موجود میکند.)
و ثانیا: أن المراد من ماهیة ما سوی الوجود مما یقبل أن یتصف بالموجودیة لا خصوص الماهیة بالمعنی الأخص أعنی «ما یقال فی جواب ما هو؟»
و ثالثا: أن الاعتباری[2] هو الماهیة من حیث هی لا الماهیة التی طرد عدمها بالوجود
و رابعا: أن الوجود واسطة فی ثبوت الماهیة وساطة تحلیلیة
و خامسا: أن الوجود عین الماهیة فی الخارج لأن الماهیة توجد بنفس وجود الوجود، فالوجود عینها و لیس ضمیمة إلیها
و سادسا: أن الدلیل ناظر إلی إثبات أصالة الوجود و لا نظر له بالمطابقة إلی إثبات اعتباریة الماهیة
و من جمیع هذه الأمور یستکشف أن الصحیح فی تفسیر أصالة الوجود هو التفسیر الأول.
(این چیزی که در لیوان است فقط وجود نیست بلکه آب هم هست و موجود است)
