درس اسفار استاد فیاضی
93/02/16
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع:دلیل سوم از محقق طوسی و دلیل چهارم از ملاصدرا
مبنی بر استحاله ی علت بودن ماهیت برای وجود
(دلیل پنجم که بر استحاله ی علت بودن ماهیت برای وجود اقامه شده دلیل محقق طوسی است.)
دلیل پنجم از محقق طوسی:
الماهیة لا تکون سببا لوجودها لأن وجود کل ماهیة سبب لوجودها.[1]
تقریر منطقی استدلال:
1 الوجود علة لوجود الماهیة لمکان أصالة الوجود.
2 فلو کانت ماهیة سببا لوجودها لکان المعلول علة لعلته.
3 لکن التالی محال بأدلة بطلان الدور[2].
إذن: لا شیء من الماهیة بسبب لوجودها.
و فیه:
أنه لا دور، إذ نفس الماهیة علة لوجودها علیة تحلیلیة و وجودها علة لموجودیتها علیة تحلیلیة أیضا.
(ماهیة الواجب علت شد برای وجود واجب، و وجود واجب علت شد برای وجود ماهیت واجب که این دور نیست.
دور در علیت تحلیلی هم محال است اما در اینجا اصلا به هیچ وجه دور نیست.
طبق نظر ما -استاد فیاضی- رابطه ی ماهیتِ واجب با وجود، رابطه ی ضرورت ازلی است.)
دلیل ششم از ملاصدرا:
الماهیة لا تکون سببا لوجودها لأن لازم الماهیة اعتباری.[3]
تقریر منطقی استدلال:
1 لو کانت ماهیة سببا لوجودها لکان الوجود من لوازم تلک الماهیة إذ المفروض أنه لا سبب له غیر نفس الماهیة، و یستحیل انفکاک العلة التامة عن معلولها فیکون معلولها و هو هنا الوجود لازما لها.
2 و لو کان الوجود لازما للماهیة لکان أمرا اعتباریا لأن لازم الماهیة یلزم الماهیة من حیث هی هی، و الماهیة من حیث هی هی اعتباریة بلا ریب فعارضها اللازم کذلک اعتباری لأن العرضی لا یزید علی معروضه.
3 لکن التالی باطل؛ لأدلة أصالة الوجود.
(دلیل پنجم که بر استحاله ی علت بودن ماهیت برای وجود اقامه شده دلیل محقق طوسی است.)
دلیل پنجم از محقق طوسی:
الماهیة لا تکون سببا لوجودها لأن وجود کل ماهیة سبب لوجودها.[1]
تقریر منطقی استدلال:
1 الوجود علة لوجود الماهیة لمکان أصالة الوجود.
2 فلو کانت ماهیة سببا لوجودها لکان المعلول علة لعلته.
3 لکن التالی محال بأدلة بطلان الدور[2].
إذن: لا شیء من الماهیة بسبب لوجودها.
و فیه:
أنه لا دور، إذ نفس الماهیة علة لوجودها علیة تحلیلیة و وجودها علة لموجودیتها علیة تحلیلیة أیضا.
(ماهیة الواجب علت شد برای وجود واجب، و وجود واجب علت شد برای وجود ماهیت واجب که این دور نیست.
دور در علیت تحلیلی هم محال است اما در اینجا اصلا به هیچ وجه دور نیست.
طبق نظر ما -استاد فیاضی- رابطه ی ماهیتِ واجب با وجود، رابطه ی ضرورت ازلی است.)
دلیل ششم از ملاصدرا:
الماهیة لا تکون سببا لوجودها لأن لازم الماهیة اعتباری.[3]
تقریر منطقی استدلال:
1 لو کانت ماهیة سببا لوجودها لکان الوجود من لوازم تلک الماهیة إذ المفروض أنه لا سبب له غیر نفس الماهیة، و یستحیل انفکاک العلة التامة عن معلولها فیکون معلولها و هو هنا الوجود لازما لها.
2 و لو کان الوجود لازما للماهیة لکان أمرا اعتباریا لأن لازم الماهیة یلزم الماهیة من حیث هی هی، و الماهیة من حیث هی هی اعتباریة بلا ریب فعارضها اللازم کذلک اعتباری لأن العرضی لا یزید علی معروضه.
3 لکن التالی باطل؛ لأدلة أصالة الوجود.
