درس اسفار استاد فیاضی
92/02/07
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: السفر الأول/ المسلک الأول/المرحلة الثانیة/ الفصل العاشر فی أن الحکم السلبی لاینفک عن نحو من وجود طرفیه/ تذکرة/ اقوال در حاجت صدق قضیة به وجود موضوع/ قول چهارم/ج1/ ص 373
اقوال در حاجت صدق قضیة به وجود موضوع
ادامه اشکال اول بر قول چهارم
فتحصل أنه لیس معنی الحقیقیة ما ذکروه من أنه «کل ما وجد و صدق علیه عنوان الموضوع، فهو واجد للمحمول» و إنما معناها «کل ما صدق علیه عنوان الموضوع، فهو واجد للمحمول» والموضوعات مختلفة.
فبعض الموضوعات یصدق علی أمر موجود کقولنا «کل موجود متشخص»
و بعضها یصدق علی أمر معدوم کقولنا «کل معدوم باطل» و «کل اجتماع النقیضین محال» و «کل دور ممتنع»
و بعضها أمور حقیقیة کالأمثلة و بعضها أمور اعتباریة کقولنا «کل ماهیة من حیث هی هی، هی هی»
اشکال دوم بر قول چهارم
و ثانیا:أن مفاد الحملیة الموجبة هوهویة الموضوع و المحمول فیستحیل أن یکون محکوم علیه و هو الموضوع موجودا فی الذهن و یکون المحکوم به و هو المحمول موجودا فی الخارج. فلابد أن یکون الموضوع و المحمول متحدین فی نفس الأمر. فما ذکروه فی تفسیر القضیة الذهنیة من أن قولنا «کل اجتماع النقیضین محال» یعنی أن «کل ما تصورته من أفراد اجتماع النقیضین فهو حال کونه فی الذهن، محکوم بالامتناع فی الخارج» کقولنا «زید ابوه قائم» إذ معنی ما ذکرتم أن ما فی الذهن موصوف بأن وجوده فی الخارج ممتنع. و لا ریب فی أن قولنا «کل دور محال» یحکم علی ما هو فی الواقع دور بالاستحالة و لا یحکم علی تصور الدور بأنه محال.
(اگر موضوع و محمول هوهویت دارند، وعاء موضوع و محمول باید یکی باشد. لازم نیست موضوع و محمول حتما وجود داشته باشند بلکه حتی اگر نفس الأمر قضیة در عالم عدم است، در همان عالم عدم باید متحد باشند مانند «اجتماع النقیضین محال» که به این معنا است که دو عدم با هم اتحاد دارند. بنابر این قول چهارم درست نیست زیرا مفهوم ذهنی که محال نیست در ذهن تحقق پیدا کند. به عبارتی مفهوم در ذهن موجود شده است و این مفهوم ذهنی با شیء خارجی معدوم متحد نمی شود.
قائل به قول چهارم می گوید «زید ابوه قائم» مانند قضیة ذهنیة است. یعنی همانطور که زید با این اتحاد دارد که پدرش قائم است، تصور ذهنی هم با این اتحاد دارد که در خارج ممتنع است.
همه می گویند بر هر چیزی یا کتاب صدق می کند یا لا کتاب. اما این صحیح نیست زیرا وجود مصداق عدم نیست. صحیح این است که بر هی چیزی یا کتاب حمل می شود یا سلب می شود. )
