السفر الأول/ المسلک الأول/المرحلة الأولی/ المنهج الأول/ الفصل التاسع / تنبیهات فصل/ تنبیه پنجم و ششم/ دلیل آخوند بر عین الربط بودن معلول و نقد استاد فیاضی /ج1/ ص 82

 تنبیه پنجم: گرچه آخوند وجود رابطی را سه قسم کرد: 1. فی غیره (معنی لغوی). 2. لغیره. 3. عند غیره. بنابراین طبق مبنای آخوند وجود تقسیم می شود به دو قسم:

 1 فی نفسه لغیره (رابطی به معنای دوم) که مختص خداوند متعال است.

 2 فی غیره اصطلاحی، همه ی ما سواء هستند.

 ولی حق این است که همان طور که اصحاب حکمت متعالیه تصریح کرده اند، بلکه خود آخوند هم در فصل ششمِ منهج دوم/ ج1/ ص 139 فرموده: وجود رابطی، وجودی است که در عین این که فی نفسه است، حال در غیر است و وصف آن است. پس منحصر در صور و اعراض است. بنابراین خدای متعال وجود رابطی نیست حتی در نزد آخوند. بله باز هم در فلسفه ی آخوند وجود دو قسم بیشتر نیست: 1. نفسی، 2. رابط. البته چون می توان رابط را مستقل دید، در این دید، رابط ها برخی نفسی و برخی رابطی اند، چنان که برخی رابطند.

 (آخوند در اینجا می گوید هرچه ارتباط با غیر دارد رابطی است اما در ص 139 تصریح می کند هرچه ارتباط با غیر است و وصف غیر محسوب می شود رابطی است.)

 تنبیه ششم: در این فصل آخوند مدعی شد که ما سوی الله وجود رابط اند، چون جعل به وجود تعلق می گیرد.

 (تعلیل معمم و مخصص است. پس اگر حد وسط جعل باشد، شامل مادیات و مجردات هر دو می شود با اینکه آخوند فقط مفارقات را می گوید.

 دلیل آخوند بر عین الربط بودن معلول

 صورة الاستدلال: [1]

 (بحث جعل در ابداع می آید نه خلق و تکوین.)

 نقد استاد فیاضی بر استدلال آخوند مبنی بر عین الربط بودن معلول

 و الجواب

 ان ارتباط و الربط یطلق علی معنیین:

 1 ما هو المصطلح من الوجود فی غیره کالنسبة.

 2 وصف حاصل من المعنی الاول لطرفیه.

 (به عبارتی مقدمة ششم باطل است. نسبت فی غیره است و از مقولات نیست. اما ارتباط از مقولات است. ارتباط همان مقولة اضافه است. پس نسبت هم به معنای وجود فی غیره است که از مقولات نیست. هم به معنای اضافة است که از مقولات است و وصف حاصل از نسبت است. )