السفر الأول/ المسلک الأول/المرحلة الأولی/ المنهج الأول/ الفصل السادس فی أن الوجودات هویات بسیطة و إن حقیقة الوجود لیست معنی جنسیا و لا نوعیا و لا کلیا مطلقا/ مبانی برهان بساطت وجود/ج1/ ص 50

 مبانی برهان بساطت وجود

 1. الفصل مقوم للنوع و عرضی للجنس.

 2. الفصل اخص من الجنس [1] . فهو عرضی اخص. فهو مقسّم للجنس.

 (از قرآن چنین به دست می آید که همه موجودات دارای درک هستند. پس همه ناطق اند. پس ناطق مخصوص انسان نیست. حداقل جن و ملائک هم دارای درک هستند و ناطق اند)

 3. الجنس و المادة الذهنیة متحدان ذاتا و انما یختلفان بالاعتبار حیث ان المادة بشرط لا و الجنس لا بشرط، کما ان الفصل و الصورة الذهنیة متحدان ذاتا و یختلفان اعتبارا.

 (حیوان را چنین تعریف کرده اند: جوهر ذو ابعاد ثلاثة نام حساس متحر بالإرادة. مفهوم حیوان از حیث وجود داشتن در ذهن نه وجود ذهنی به دو نحو قابل لحاظ است: الف: یک موجود تام تمام : این فهم نوع است نه جنس که نوع به صورت مبهم لحاظ شده است. ب: ماده ذهنی است. مثلا انسان از روح و بدن تشکیل شده است و بدن همان مادة یا جوهر ذو ابعاد نام حساس متحرک بالارادة می باشد.

 مادة همان جنس است به صورت شرط لا یعنی بر کل قابل حمل نیست یعنی جزء را لحاظ می کنیم از این حیث که مغایر با جزء دیگر و مغایر با کل است و جزء وجودی غیر از کل دارد. مثلا نه انسان بدن است و نه بدن انسان است.

 جنس همان مادة است به صورت لا بشرط یعنی به حالت اتحادی که با جزء دیگر و در کل دارد نگاه می شود. لا بشرط یجتمع مع الف شرط. بدن جزء انسان است و در عین اینکه جزء است، با جزء دیگر نیز اتحاد دارد. اگر از حیث جزء بودن و مغایرت نگاه کنیم، بشرط لا است و اگر از حیث اتحاد نگاه کنیم، لا بشرط است و قابل حمل. )

 4. لما کان الجنس مرددا بین الانواع فهو مبهم فی موجودیته (کینونته) فی الذهن و المبهم بما هو مبهم لا وجود له و انما یوجد فی ضمن تعین من تعیانته. فالفصل محصل للجنس فی موجودیته فی الذهن، ای ان موجودیته فی الذهن رهین الفصل؛ کما ان المادة الخارجیة لابهامها لا توجد الا فی ضمن صورة من الصور. فالفصل شرط وجود الجنس کما ان الصورة شرط وجود المادة.

 (مفهوم ذهنی مبهم نیست بلکه وجود جنس در ذهن مبهم است نه وجود ذهنی اش

 اگر مفهوم جنس را از حیث عدم ابهام لحاظ کنیم، دیگر جنس نیست و ماده است و اگر آنرا از حیث ابهام و احتیاج به فصل نگاه کنیم، جنس است)