درس اسفار استاد فیاضی

82/11/25

بسم الله الرحمن الرحیم

 السفر الأول/ المسلک الأول/المرحلة الأولی/ المنهج الأول/ الفصل الرابع فی أن للوجود حقیقة عینیة / شاهد از شیخ اشراق/ دلیل دوم بر اصالت وجود/ مقدمات دلیل دوم/ج1/ ص 43
 شاهد از شیخ اشراق که مشتق لازم نیست مرکب باشد
 این که شیخ اشراق در تلویحات/ ج1/ ص 115 تا 117 می گوید: «النفس و ما فوقها انیات صرفة لا ماهیة لها.» ، موید این نظر است که موجود می تواند شیئ له الوجود نباشد. یعنی عین الوجود باشد و به تعبیر دیگر موجودیتش بذاته باشد.
 (انیات: از إنّ گرفته شده است و به معنای تحقق، متحقق و صرف الوجود است.
 مشاء و حکمای الهی تنها خدا را بی ماهیت می دانند اما شیخ اشراق می گوید نفس و ما فوقها بی ماهیت است. آخوند اینجا بیان شیخ اشراق را نقل به معنا می کند و در اسفار/ ج1/ ص 252 دوباره همین مطلب را نقل می کند. )
 توجه:
 چگونه شیخ اشراق که وجود را امری اعتباری می داند، چنین سخنی گفته که النفس و ما فوقها انیات محضة.
 و كذا ما أدى إليه نظر الشيخ الإلهي في آخر التلويحات من أن النفس و ما فوقها من المفارقات إنيات صرفة و وجودات محضة و لست أدري كيف يسمع له مع ذلك نفي كون الوجود أمرا واقعيا عينيا و هل هذا إلا تناقض في الكلام.الحكمة المتعالية فى الاسفار العقلية الاربعة، ج‌1، ص: 43
 
 دلیل دوم بر اصالت وجود
 تمهیدات
 تمهید اول
 متکلمان سه اصطلاح دارند:
  1. کلی طبیعی: همان معنای قابل صدق بر کثیرین. مثل انسان - ماهیت.، علت - غیر الوجود.، وجود. (معنا مورد نظر است نه مفهوم زیرا مفهوم اجتماع نقیضین محال نیست بلکه معنای آن محال است.)
  2. حصه: همان معنای کلی اضافه به خصوصیتی که آن را از عموم اولیه خارج می سازد، یعنی تقیید می کند. ولی اضافه جزء حصه هست و قید خارج از معنای حصه. مثل انسانِ عالم، علتِ انسان، وجودِ زید.
  3. فرد: معنای کلی مضاف به قید جزئی به نحوی که قید جزء معنا باشد. مثل انسان عالم عادل ... = زید، علة العلل = الله تعالی، وجودِ زید.
 (در حصه قید می تواند کلی یا جزئی باشد اما در فرد قید به نحوی است که منحصر در یک چیز می شود)
 تمهید دوم
 کلی و حصه در ذهن موجودند و وجود خارجی ندارند، ولی فرد در خارج موجود است. مثلا انسانِ عالمِ... یا وجود زید به نظر قائل به اصالت وجود درخارج موجود است.
 (کلی بما هو کلی و بدون هیچ قیدی محال است در خارج موجود شود. زیرا ارتفاع نقیضین است. زیرا اگر بخواهد بما هو هو در خارج باشد، نه کلی است و نه جزئی، نه واجب است و نه ممکن، نه واحد است و نه کثیر. پس ارتفاع نقیضین است.)
 تمهید سوم
 قائلان به اصالت ماهیت معتقدند وجود تنها مفهوم کلی و حصه دارد و فرد ندارد، بر خلاف ماهیت که هر سه را دارد. منتها کلی و حصه در ذهن و فرد در خارج موجود است. حصص مثل وجودِ زید، وجودِ ممکن.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo