درس خارج اصول احمد فرخ‌فال
99/08/20
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: الفاظ/أحوال اللفظ و تعارضها /دیدگاه مرحوم نائینی ره
خلاصه جلسه گذشته :مرحوم آخوند خراسانی (ره) یکی از علامتهای وجود حقیقت این است که تبادر به ذهن پیدا کند از اطلاق لفظ و این علامت حقیقت است و در واقع اگر تبادر پیدا کرد این نماز از لفظ صلاه ما کشف کنیم از اینکه لفظ صلاه حقیقت این عبادتی است که در اسلام مطرح شده است و وقتی قرینه ای نیست و تبادر به ذهن پیدا کرد این معنا برای صلاه ، می فهمیم صلاه وضع حقیقتا لهذا العباده ، پس حقیقت شرعیه ثابت شد و این حقیقت و این لفظ وضع لهذا العباده این بهترین شاهد بر تبادر و انسباق بر ذهن است . این اجمال را بیان کردیم تا ذهن آماده شود .
توضیح استاد : بیان مرحوم امام خمینی (ره) را در جلسه گذشته به تفصیل بیان کردیم و در بحث دور به گونه ای دیگر رد کردند و مرحوم آخوند خراسانی (ره) هم به شکلی دیگر رد کرده است . پاسخ دور را از بوعلی سینا می پذیریم که علم تفصیلی به وضع وابسطه است به تبادر ، تبادر وابسطه است به علم ارتکاذی است .
بیان مرحوم نائینی (ره) که توسط مرحوم آیت الله خوئی (ره) در کتاب اجود التقریرات جلد 1 صفحه 33 " الأمر الرابع في الحقيقة الشرعية (لا يخفى) ان البحث في هذه المسألة لا يترتب عليه ثمرة أصلا فانه (و ان) ذكر بعض ثمرة له و هو حمل الألفاظ المستعملة بلا قرينة على المعنى اللغوي بناء على عدمها و على المعنى الشرعي بناء على ثبوتها (إلّا) ان التحقيق انه ليس لنا مورد نشك فيه في المراد الاستعمالي أصلا (ثم ان) الكلام تارة يقع في الوضع التعييني و أخرى في التعيني (اما الأول) فهو مقطوع بعدمه إذ لو كان الشارع المقدس قد وضع هذه الألفاظ لمعانيها الشرعية بنحو التعيين لبينه لأصحابه و لو بينه لهم لنقل إلينا لتوفر الدواعي إلى نقله و عدم المانع منه فلا يقاس ذلك بالنص على الخلافة الّذي أخفوه مع التصريح به و ذلك لثبوت الداعي إلى الكتمان هناك دون المقام (و توهم) إمكان الوضع بنفس الاستعمال كما أفاده المحقق صاحب الكفاية (قده) (مدفوع) بان حقيقة الاستعمال كما بيناه إلقاء المعنى في الخارج بحيث يكون الألفاظ مغفولا عنها فالاستعمال يستدعى كون الألفاظ مغفولا عنها و توجه النّظر إليه بتبع المعنى بخلاف الوضع " [1] .
توضیح متن : حقیقت شرعیه داریم یا نداریم اصلا ثمره ای عملی ندارد هر چند عده ای گفتند ثمره دارد و دلیلشان این بوده که الفاظ که استعمال می شود بدون قرینه بر معنای لغوی باید حمل کنیم اگر قائل شویم که حقیقت شرعیه نداریم و اگر قرینه ای نبود بر معنای شرعی حمل کنیم بنابر اینکه بگوییم حقیقیت شرعی داریم و حقیقت شرعیه یا به وضع تعینی است و یا به وضع تعیینی .
مرحوم نائینی (ره) در ادامه می گوید من که می گویم ثمره ای ندارد برای اینکه هر جا استعمال شده است این الفاظ که در شریعت مطرح است می بینیم واضح است در موارد استعمال ما شکی نداریم ، بله ما مراد استعمالی را می دانیم و این یا وضع تعیینی بوده یا وضع تعینی بوده ، اگر بخواهید حقیقت شرعیه درست کنید به وضع تعینی یقین داریم که در الفاظ عبادات شارع مقدس وضع تعینی نکرده است .در ادامه استاد فرخ فال توضیحاتی در مورد عید غدیر و سقیفه و اتفاقات مربوط به حضرت زهرا سلام الله علیها دادند که توصیه می شود به فایل صوتی مراجعه شوداگر کسی اشکال کند که حقیقت به وضع تعینی داریم ایشان می فرماید این را هم قبول نداریم که توضیحش می ماند برای جلسه آینده ان شاءالله
