< فهرست دروس

درس خارج اصول احمد فرخ‌فال

99/08/06

بسم الله الرحمن الرحیم

 

موضوع: الفاظ/وضع الألفاظ للمعاني الواقعية /بیان اطلاق الفاظ

 

خلاصه جلسه گذشته :

اطلاق لفظ و اراده معنا : یکی از اموری که مرحوم آخوند خراسانی(ره) در امور مطرح شده در بحث الفاظ مطرح کرده اند در ارتباط اطلاق الفاظ و اراده معانی است ، قبلا مرحوم آخوند خراسانی(ره) در انواع وضع مطالبی را مطرح کرده بودند و یادآوری آن در این بحث خامس ضرورت دارد . مرحوم آخوند خراسانی(ره) در یکی از اموری که مطرح کردند انواع وضع را از نظر احتمالات در 4 صورت ترسیم کردند در امر ثانی ، امر اول تعریف موضوع و محمول و مبادی و مسائل بود و امر ثانی انواع وضع و موضوع له است .

در وضع عام و موضوع له عام باشد مرحوم آخوند خراسانی(ره) هم امکان ذاتی و هم امکان وقوعی را تصریح کردند و فرمودند این صورت صحیح است مثل اسماء اجناس ، در صورت وضع عام و موضوع له خاص مرحوم آخوند خراسانی(ره) فرمودند امکان ذاتی را قبول دارم اما اینکه حروف از این نوع باشد قبول ندارم ، وضع خاص و موضوع له خاص هم امکان ذاتی دارد و هم امکان وقوعی ، عکس صورت دوم یعنی وضع خاص و موضوع له عام مرحوم آخوند خراسانی(ره) فرمودند که نه امکان ذاتی دارد و نه امکان وقوعی و صحیح نیست .

مسئله امر پنجم : مرحوم آخوند خراسانی(ره) مسئله ای را در امر پنجم مطرح کرده اند : لفظ وقتی اطلاق می شود و وضع می شود وضع برای معانی من حیث هی است نه برای معانی من حیث این معانی مراده للافضها ، زید را وضع می کنید برای آن شخص خارجی که در خارج از ذهن وجود دارد آیا زید را می گوید وضع شده است برای آن فرد باید معنایی که برای زید مطرح می کنید مراد لافظ زید باشد ؟ یا مطلق الفاظ در مقابل معانی هستند .

توضیح وضع لفظ : مرحوم آخوند خراسانی(ره) می فرماید لفظ به ازاء لفظ معنی وضع شده است و اطلاق می شود و اصلا قید اینکه معنی مراد لافظ باشد اصلا مطرح نیست بخاطر اینکه قصد معنی و اراده معنی از مقومات استعمال است نه از مقومات موضوع له و مستعمل فیه ، و این مشابه آن مطالبی است که ایشان در حروف مطرح کرد که گفت وضع حروف عام است و موضوع له عام است . آنچه که اینجا ایشان بیان می کنند مطلق الفاظ است و بحث حروف نیست .

آیا الفاظ وضع شده به ازاء نفس معانی ؟ یا معانی مراده بها ؟ یعنی زید برای آن هیکل وضع شده یا نه برای هیکلی که مراد متکلم و لافظ است ، ایشان می گویند که اینها مقومات استعمال است یعنی کسی که زید را در ابن ارغم استعمال می کند این از مقوماتش این است که این اراده را کرده باشد که منظور من از زید ابن ارغم است اما از مقومات مستعمل فیه نیست و این معنایش این نیست که ابن ارغمی که مراد متکلم است ، معنای زید ابن ارغمی است که مراد لافظه است چه کسی این حرف را زده است ؟.

نظر استاد فرخ فال : بنابراین در استعمال الفاظ در معانی مرحوم آخوند خراسانی(ره) می فرماید وضع عمومی الفاظ عام است و معانی الفاظ هم عام است . و اینها از قیود مستعمل فیه نمی باشد ، و وقتی حمل کردی قائم را بر زید و مسند الیه را در ضرب زید ، ضرب قرار دادی ، نفس قیام ضرب را دارید حمل می کنید معنای قائم یعنی نفس قائم بر زید حمل شد .

نظر صاحب فصول : در مقابل مرحوم آخوند خراسانی(ره) ، صاحب فصول با تمسک به قول شیخ الرئیس بوعلی سینا و محقق طوسی(ره) سخنی را به مرحوم آخوند خراسانی(ره) گفته است : اینکه می گویید لفظ وضع شده است به ازاء معانی اش ، نفس معانی بدون قید مراد لافظ

رد سخن صاحب فصول توسط فقها : این حرف را محقق طوسی(ره) و بو علی سینا رد کرده اند و صاحب فصول به این بیان تمسک کرده است که دلالت الفاظ تابع اراده است .

تایید و نقد سخن فقها توسط مرحوم آخوند خراسانی(ره) می فرماید : بوعلی سینا و محقق طوسی(ره) سخنشان صحیح است دلالت الفاظ را منم می گویم تابع اراده است اما معنای آن ها مقید به مراده للافظها باشد و معنی خاص شود یا مستعمل فیه خاص باشد این را قبول ندارم . لذا اگر کسی با اراده لفظی را صادر نکرد این دلالت بر معنی نمی کند مثل در حال بیهوشی یا خواب .

نظر استاد فرخ فال : خلاصه بحث اینکه مرحوم آخوند خراسانی(ره) می گوید که همان گونه که در حروف گفتم وضع عام و موضوع له عام ، الان می گویم که عموم الفاظ وضع عام و معانی آنها هم به شرط مراده للافظها و متکلم به سبب افاده باشد شرط است و حرف بوعلی سینا و محقق طوسی همین استو صاحب فصول اشتباه برداشت کرده است .

مطالب دیگری هم هست که ان شاءالله در جلسه بعد ذکر خواهیم کرد .

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo