درس خارج اصول احمد فرخ‌فال

موضوع: الفاظ/علم الأصول /دیدگاه ها در مورد علم اصول

خلاصه مباحث گذشته:

گفته شد موضوع آن است که بحث از عوارض آن شود آن هم عوارض ذاتی موضوع

نکته اول: مرحوم آخوند خراسانی (ره) فرمود حتی واسطه داخلیه هم نباید بین محمول و موضوع وجود داشته باشد و این را می گویم عرض ذاتی و عرض غریب آن است که واسطه ای بین محمول و موضوع پیدا شود چه واسطه داخلیه باشد چه اعم از موضوع باشد چه اخض از موضوع باشد و چه واسطه خارجیه باشد اینها همه عرض غریب است.

نکته دوم: مرحوم آخوند خراسانی (ره) در مقابل مشهور فرمود علاوه بر اینکه واسطه نباشد، واسطه در ثبوت و اثبات هم نباشد که قبلا توضیح دادیم (واسطه در عروض و ثبوت و اثبات) مرحوم آخوند خراسانی (ره) موضوع برای عروض محمول بر موضوعش واسطه نخورد منظور اولا بحث از عوارضش باشد و ثانیا واسطه ای در عوارض موضوع در کار نباشد.

رد سخن علماء توسط مرحوم آخوند : چون مرحوم آخوند خراسانی (ره) می خواهد نظر مشهور و نظر صاحب فصول و مرحوم شیخ انصاری (ره) را می خواهد رد کند به این دو نکته نیاز داریم.

مرحوم آخوند خراسانی (ره) می فرماید که صاحب فصول گفته است این ادله بما هی هی موضوع علم اصول است، یعنی کاری به دلیلت نداریم در مقابل نظر مشهور که گفته اند (ادله بما هی الدله موضوع علم اصول است).

مرحوم آخوند خراسانی (ره) می فرماید این که مرحوم شیخ انصاری (ره) آمده است و می گوید رجوع بحث در سنت که آیا با خبر واحد اثبات می شود در حقیقت به سنت است.

سنت قول امام، فعل امام و تقریر امام است. جناب مرحوم شیخ انصاری (ره) دفاع می کند از آنچه که صاحب فصول ادعا دارد که بلاخره مباحث تعادل و تراجیح و مباحث حجیت خبر واحد برگشت آنها به حجیت قول امام یا فعل امام یا تقریر امام است، خب اینها بحث ثبوت است با عروض؟

نظر مرحوم شیخ انصاری (ره) می گوید اینها بحث ثبوت است نه عروض، ما می گیم همه بحث عروض داشتند.

تشبیه می کند مرحوم آخوند خراسانی (ره) بحث از ثبوت حجیت خبر واحد را به بحث کان، و در کان دو وضعیت است:

هم کانه ناقصه متصور است و هم کانه تامه، کانه تامه آن است که بحث از ثبوت می کند ومنظور نیاز به خبر نداشته باشد مثل (پیامبر به فاطمه زهرا: اذا کان یوم القیامه جائت فاطمه فی لمه من نسائها) – اذا کان یوم القیامه منظور اذا ثبت و اذا وقعت یوم القیامه – بحث از ثبوت است و خبر هم ندارد.

نظر استاد : به صاحب فصول و مرحوم شیخ انصاری (ره) می گویم شما که از مبنای صاحب فصول حمایت کردید این غلط است چون که ثبوت سنت بحث کانه تامه است و کانه تامه اصلا بحث از عوارض شیء نمی کند و بحث از محمول نمی کند، کانه تامه بحث از ثبوت شیء می کند.

اشکال بر مرحوم آخوند : یک نفر بر مرحوم آخوند خراسانی (ره) اشکال کرده که منظور ما از ثبوت خبر واحد بحث از ثبوت حجت می کند منظور آن ثبوت واقعی که در مقابل عروض است نمی باشد و مرحوم آخوند خراسانی (ره) می فرماید شما می گوید موضوع علم اصول را می گوید ادله، شرایط موضوع را می گوید یبحث عن عوارضه، و مثالات یبحث عن ثبوته، و این معنی ندارد.

جواب اشکال : مرحوم آخوند خراسانی (ره) می فرماید این نکته ای که شما دارید که ادله موضوع علم اصول است بما هی هی بعنوان اینکه قول و فعل و تقریر معصوم است، اگر شما این را بپذیرد که بحث از ثبوت حجت می شود، بحث از عوارض نشد بلکه این مباحث بحث از مبادی تصدیقه است.

قبلا هم اشاره کردیم که اجزاء علوم سه تا است (موضوع، مسائل و مبادی)

مرحوم آخوند خراسانی (ره) به صاحب فصول و مرحوم شیخ انصاری (ره) می گوید که شما که ادله را می گوید نفس سنت است و خبر واحد را بحث از ثبوت سنت در خبر واحد می کنید دلیل می آورید که چرا خبر واحد سنت است و حجت است این چرایی و استدلال مبادی تصدیقیه است، شما چیزی را که بحث از مبادی تصدیقیه است بجای موضوع دارید قالب می کنید و بحث می کنید.

نظر استاد : نتیجه گیری بحث: مرحوم آخوند خراسانی (ره) موضوع ما یبحث عن عوارض الذاتیه، بلاواسطه بالعروض یعنی واسطه داخلیه را هم قبول ندارم، عده ای گفتند که واسطه داخلیه اشکال ندارد و مرحوم آخوند خراسانی (ره) گفت که موضوع علم اصول همان موضوع مسائلش است، صاحب فصول و مرحوم شیخ انصاری (ره) هم اشکال کردند که ادله بما هی هی این موضوع علم اصول است این را هم مرحوم آخوند خراسانی (ره) قبول ندارم چون موضوع آن است که یبحث عن عوارضه، اینها بحث از عوارض نیست بحث از ثبوت حجیت است، و بحث ثبوت بحث کانه تامه است و بحث از عروض بحث از کانه ناقصه است. ادامه در جلسه بعد توضیح داده خواهد شد. (پایان جلسه هشتم)