< فهرست دروس

درس خارج اصول احمد فرخ‌فال

99/06/29

بسم الله الرحمن الرحیم

 

موضوع: الفاظ/ علم الأصول/ واسطه بین موضوع و محمول

 

خلاصه جلسه گذشته :مرحوم آخوند خراسانی(ره) فرمود که موضوع هر علم آن است که از عوارض ذاتی آن بحث شود و هیچ واسطه ی بین موضوع و محمول وجود نداشته باشد ، مشهور معتقد هستند بر اسنکه موضوع آن است که بحث از عرض ذاتی او شود و عرض ذاتی را این طور تعریف میکنند که یا واسطه بین موضوع محمول نباشد مثل زید انسان و یا اگر واسطه هست خارجی نباشد مثل الانسان متکلم که واسطه دارد اما واسطه ناطق است که خارج از ماهیت نیست .

نکته : این واسطه هایی که بین موضوع ومحمول وجود پیدا می کند چه واسطه داخلیه و چه خارجیه ، نوعش با هم فرق می کند در جایی که واسطه داخلیه است گاهی واسطه مساوی با موضوع است مثل : الانسان متکلم واسطه ناطق است که ناطق مساوی با انسان است چه شما بگوید مررت به انسان و چه مررت به ناطق .

اما اگر گفتید الانسان متکلم اما نه به واسطه ناطقیت بلکه به واسطه حیوانیت ، این حیوانیت که واسطه است جزو ذات موضوع است و مساوی با موضوع نیست مثل ناطقیت و اعم از موضوع است ، در جایی که بین موضوع و محمول واسطه خورده باشد گاهی واسطه مساوی با موضوع است گاهی اخص از موضوع است و گاهی مباین با موضوع است .

مثال الانسان ضاحک : شما محمول را حمل بر موضوع کردید و واسطه بین ضحک و انسان هم تعجب است و تعجب آیا مساوی با انسان است یا نیست ؟ تعجب عرض خاص انسان است و واسطه خارج از ماهیت انسان و مساوی با ماهیت انسان است و مساوی مصداقی منظور است نه مساوی در مفهوم .

اطلاق عرض ذاتی و غریب چیست ؟ عرض ذاتی یعنی شما از ذاتیات شیء به او حمل کردی : زید انسان ، از ذاتیات زید به زید حمل شد و هیچ واسطه ای نخورد ، عرض غریب یعنی عرضی که از معروض خود دور است و فاصله دارد و ماهیتا یک چیز نیست و به یک واسطه ای آن را آوردی حمل کردی و این عرض غریب و عرض ذاتی بین مرحوم آخوند خراسانی(ره) و مشهور اختلافی است .

نکته : مرحوم امام خمینی(ره) و مرحوم آخوند خراسانی(ره) و بوعلی : اجزا علوم را تعریف کردند به موضوع و مسائل و مبادی ، موضوع را داریم بحث می کنیم و مسائل را مرحوم آخوند خراسانی(ره) می گوید قضایای متعددی است که این قضایا تحت لوای یک قرض در کتاب آورده می شود " مثال در نحو:اسم،فعل،اعراب و بنا ، عوامل اعرابی ، انواع بنا " این مسائل در نحو مطرح میشود همه اینهالقرض واحد است و آن حفظ لسان عن الخطا است . "مثال در علم صرف هم هست: امر ، نهی ، اسم فاعل و مفعول و مصدر ، فعل ماضی و مضارع و ..." و در علم اصول را هم بیان کرد و در علم معانی بیان هم گفته شده ، مرحوم آخوند خراسانی(ره) می فرماید مسائل هر علمی تعدادی از قضایا است که با هم مشترک هستند لقرض الواحد ، در علم معانی بیان قرض بلاغت و فصاحت است ، در صرف للعلم بالاوزان و الاشتقاق است ، در نحو حفظ لسان عن الخطا است و در اصول یدل علی الوجوب او اعم من الوجوب است . لذا مرحوم آخوند خراسانی(ره) می گوید قضایای علوم ممکن است با هم مشترک باشند اما قرض ها با هم مشترک نیست و بر مبنای مرحوم آخوند خراسانی(ره) مسائل هر علمی قضایایی است که لقرض الواحد دور هم جمع شده است .

موضوع و مسائل بیان شد و مبادی فقط باقی ماند که ان شاءالله در جلسه بعدی بیان خواهیم کرد

 

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo