درس خارج اصول احمد فرخ‌فال

موضوع: الفاظ/علم الأصول /توضیحات ابتداء درس

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ اَلْحَكَمِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ يَقُولُ: مَنْ عَلَّمَ خَيْراً فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ عَمِلَ بِهِ قُلْتُ فَإِنْ عَلَّمَهُ غَيْرَهُ يَجْرِي ذَلِكَ لَهُ قَالَ إِنْ عَلَّمَهُ اَلنَّاسَ كُلَّهُمْ جَرَى لَهُ قُلْتُ فَإِنْ مَاتَ قَالَ وَ إِنْ مَاتَ[1]

ابو بصير گويد: شنيدم امام صادق (عليه السّلام) مى‌فرمود: هر كه كار خيرى ياد بدهد مانند ثواب كسى كه بدان عمل كند می‌برد، گفتم: اگر او هم به ديگرى ياد دهد به معلم اول ثواب عمل آن مى‌رسد؟ فرمود: اين ثواب براى او جارى است اگر به همۀ مردم هم ياد بدهد، گفتم: اگر معلم بميرد؟ فرمود: اگرچه بميرد.

متنی که در طول سال قرار است قرائت شود بعد از بیان مبنای مرحوم آخوند خراسانی (ره)، مبنای مرحوم امام خمینی (قدس سره) را و مراجع معاصر و گذشته را مطرح خواهیم کرد و در پایان نظر نهایی را عرض خواهیم کرد.

مرحوم آخوند خراسانی (ره) در 2 بحث { مباحث الفاظ و مباحث عقلیه } کل کفایه الاصول را تنظیم کرده است و یک خاتمه هم آخر کار دارد

مباحث الفاظ 5 مقصد هست که امسال بحث ما در 4 مقصد اول است، یعنی (اوامر – نواهی – مفاهیم – عام و خاص)

مرحوم آخوند خراسانی (ره) در ابتدای بحث اجزاء علوم را بیان می‌کند که در تألیف موضوع اختلاف است بین مرحوم آخوند خراسانی (ره) و مشهور اصولیون

مبنای مرحوم آخوند خراسانی (ره)؛ موضوع آن است که بحث از عوارض ذاتی آن باشد، یعنی واسطه در عروض در کار نباشد. مثل‌اینکه شما بگوید (زیدٌ انسان) زید موضوع است و انسانٌ محمول است. آیا حمل انسان بر زید باواسطه‌ای انجام‌شده؟ واسطه‌ای ندارد. برای واسطه مثال می‌زنیم مثل؛ شما میگید (صاحب السفینه متحرکٌ) یعنی آقای ناخدا حرکت کرد. نمی‌گرد!

حالا شما جواب بدید ناخدا حرکت کرد یا کشتی؟ ناخدا که اصلاً قدم برنداشت ناخدا پشت فرمان کشتی بود و قدم برنداشت. صاحب السفینه – مضاف و مضاف‌الیه کل کلمه واحده می‌شود موضوع، متحرک می‌شود محمول.

صاحب السفینه موضوعی است که بحث شده از عوارضش. عوارضش تحرک است. آیا تحرک ذاتاً برای ملوان آمد یا باواسطه؟. باواسطه آمد، یعنی کشتی حرکت کرد که ملوان حرکت کرد

اینجا رو میگیم حمل محمول بر موضوع، حمل عوارض بر موضوع اما مع الواسطه، اما در (زید انسان)، چرا زید انسان شد به خاطر هویت حیوان ناطق، آیا این حیوان ناطق و این ناطقیت جزو ذات است. بله

شما چیزی رو عارض بر زید کردید که از عوارض ذاتی انسان است.

نظر مرحوم آخوند خراسانی (ره) موضوع علم مسائل است

موضوعه‌ای ما یبحث عن عوارض الذاتیه بلا واسطه بالعروض، این موضوعه مبتدا خبرش موضوع مسائله می‌شود خبر.

آیا در مقابل موضوعی که بحث از عوارض ذاتی است که گفتید واسطه می‌خورد در مقابل این، آیا واسطه چند نوع است. آیا اینکه گفتید عروض محمول بر موضوع، آیا غیر از عروض هم ممکن است بله ممکن است مقام ثبوت باشد و یا مقام اثبات باشد.

نظر استاد: آنچه امروز عرض کردیم مبنای مرحوم آخوند که موضوع هر علم را آن می‌داند که بحث از عوارض ذاتیش بشود یعنی واسطه در عروض نداشته باشد حالا واسطه در عروض نباشد آیا واسطه در ثبوت یا اثبات باشد آیا واسطه خارجی باشد یا داخلی که در جلسات بعدی بیان می‌شود.