درس خارج فقه احمد فرخ‌فال

موضوع: ولاية الفقيه/حدود ولاية الفقيه /رسلات پیغمبر و عمل معصوم

خلاصه جلسه گذشته:

در بحث فقه تعاملات حکومت و ولایت بحث ما به اینجا رسید که اقتضاء ماهیت انسان و اهداف انسان این است که قانون می خواهد و حکومت میخواهد تاریخ هم قبول دارد سیره عقلا هم قبول دارد و می گویند که نظام و حکومت لازم است.

در این موضوع که ﴿لقد کان لکم فی رسول الله اسوه الحسنه﴾[1] عمل پیغمبر بعنوان سنت رسول خدا برای ما حجت است، این هم برای ما مشخص است که نبی مکرم اسلام تشکیل حکومت دادند، ادله روایی و آیات در ارتباط با تشکیل حکومت اسلامی را بعدا ذکر خواهیم کرد.

در مراجعه به آیات نبوت و آیات رسلات پیغمبر عمومیت را مشاهده می کنید و این عمومیت بدون حکومت ممکن نیست، ﴿هذا بَلاغٌ‌ لِلنَّاسِ‌ وَ لِيُنْذَرُوا بِهِ وَ لِيَعْلَمُوا أَنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ وَ لِيَذَّكَّرَ أُولُوا الْأَلْبابِ﴾ [2] یعنی این آیات و احکامی که بر تو نازل کردم مخصوص مسلمانان و مومنین نیست، اسلام اجباری نیست ولی باید این ندا به همه برسد و در آیات دیگر می فرمایند که حتی کفار هم باید بهره ببرند.

ببینید در سوره یونس ﴿كانَ لِلنَّاسِ عَجَباً أَنْ أَوْحَيْنا إِلى‌ رَجُلٍ مِنْهُمْ أَنْ أَنْذِرِ النَّاس﴾‌[3] کلمه " أَوْحَيْنا" را و همچنین در سوره حجر نَبئّ‌ عِبَادِى أَنىّ‌ أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيم[4] می فرماید به بندگان من بگو، نمی گوید به مسمانان یا مهاجرین با انصار، می فرمایند به همه بگو. و در کتاب مکاتیب الرسول نوشته مرحوم آیت الله میانجی هم آمده است.

و ببینید در سوره یس ﴿لِّيُنذِرَ مَن كاَنَ حَيًّا وَ يحَقَّ الْقَوْلُ عَلىَ الْكَافِرِين﴾[5] آیه این از { النَّاس} خیلی قوی تر است، منظور این است که ما پیغمبر می فرستیم هر کسی که زنده است باید به او بگوید حتی اجنه. پیغمبر وظیفه دارد که هر کسی از احیاء است و شعور و عقل دارد و مجنون نیست و اراده دارد این شخص را به اسلام دعوت کند و این بدون حکومت معنی ندارد و ممکن نیست، این سنت پیغمبر دارد و اقتضای نبوت و بلاغ دین است، اما بعد از پیغمبر در مورد سه خلفیه اول ما قبول نداشتیم و می توانیم بگوییم که شما حکومت ایجاد کردید یا نکردید؟، برای ما خلیفه بلافصل پیغمبر امیرالمومنین علی علیه السلام است

و این را بررسی می کنیم و منش امیرالمومنین علی علیه السلام را ببینیم در نهج البلاغة قَالَ ع: كَلِمَةُ حَقٍ‌ يُرَادُ بِهَا بَاطِلٌ نَعَمْ إِنَّهُ لَا حُكْمَ إِلَّا لِلَّهِ وَ لَكِنَّ هَؤُلَاءِ يَقُولُونَ لَا إِمْرَةَ إِلَّا لِلَّهِ وَ إِنَّهُ لَا بُدَّ لِلنَّاسِ مِنْ أَمِيرٍ بَرٍّ أَوْ فَاجِرٍ يَعْمَلُ فِي إِمْرَتِهِ الْمُؤْمِنُ وَ يَسْتَمْتِعُ فِيهَا الْكَافِرُ وَ يُبَلِّغُ اللَّهُ فِيهَا الْأَجَلَ وَ يُجْمَعُ بِهِ الْفَيْ‌ءُ وَ يُقَاتَلُ بِهِ الْعَدُوُّ وَ تَأْمَنُ بِهِ السُّبُلُ وَ يُؤْخَذُ بِهِ لِلضَّعِيفِ مِنَ الْقَوِيِّ حَتَّى يَسْتَرِيحَ بَرٌّ وَ يُسْتَرَاحَ مِنْ فَاجِر[6] - امیرالمومنین علی علیه السلام به خوارج می فرمایند که (حسبنا کتاب الله)، این حرف حقی است و شما اراده ناحقی دارید از این کلام، منم می گویم قرآن برایمان کافی است اما کدام قرآن، قرآنی که شما بیان می کنید؟ یا قرآنی که پیفمبر برای من بیان کرده است؟، اگر قرآنی که شما می گویید که درست نیست چون گفتید تمام تفاسیر پیغمبر در مورد قرآن و شان آن را آتش زدید و گفتید (حسبنا کتاب الله)، امیرالمومنین علی علیه السلام می فرمایند شما اراده باطل کردید و این که می گوید حکومت نمی خواهیم. ان شاءالله بماند برای جلسه بعد