< فهرست دروس

درس تفسیر استاد محسن فقیهی

98/10/25

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: تفسیر قرآن کریم/تفسیر سوره بقره /آیه 102

 

﴿وَ اتَّبَعُوا ما تَتْلُوا الشَّياطينُ عَلي‌ مُلْکِ سُلَيْمانَ وَ ما کَفَرَ سُلَيْمانُ وَ لکِنَّ الشَّياطينَ کَفَرُوا يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ وَ ما أُنْزِلَ عَلَي الْمَلَکَيْنِ بِبابِلَ هارُوتَ وَ مارُوتَ وَ ما يُعَلِّمانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّي يَقُولا إِنَّما نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلا تَکْفُرْ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُما ما يُفَرِّقُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ زَوْجِهِ وَ ما هُمْ بِضارِّينَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ يَتَعَلَّمُونَ ما يَضُرُّهُمْ وَ لا يَنْفَعُهُمْ وَ لَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَراهُ ما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ وَ لَبِئْسَ ما شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ لَوْ کانُوا يَعْلَمُونَ﴾[1]

خلاصه جلسه گذشته: صحبت در تفسیر آیه صد و دوم از سوره مبارکه بقره بود. در رابطه با قوم یهود که دارای خصوصیاتی بودند. یکی از جهاتی که در قوم بنی‌اسرائیل وجود دارد، این است که به دنبال سحر و جادو بودند. توجه داشتن به سحر و جادو و اینکه انسان برای حل مشکلات خودش به غیر از خدا توجه کند، عمده اشکالی است که به یهود گرفته می‌شود.

بعضی از افراد برای حل مشکلات خود به دروغ و تزویر و خلاف تمسک می‌کنند و از مسیر خلاف و فساد وارد می‌شوند تا مشکلات خود را حل کنند. در مقابل کسانی قرار دارند که خدا را قبول داشته و به پروردگار اعتقاد دارند، چنین افرادی در مشکلات، مسیر خدایی را طی می‌کنند؛ یعنی با دعا و نماز و توسل و کارهای خیر سعی می‌کنند مشکلات خود را حل کنند.این دو نوع تفکر وجود دارد و خداوند متعال در این آیه شریفه در مذمت قوم یهود می‌فرماید قوم یهود کسانی هستند که برای رفاه دنیا و کارهای روزمره و اهداف مادی به دنبال سحر و جادو هستند و به خداوند توجه ندارند.خداوند متعال در آیات دیگر نیز از این کار نهی فرموده کسانی که به دنبال جن و شیاطین و سحر و جادو می‌روند برای اینکه مشکلات خود را به این وسیله و با ابزاری که خداوند از آن نهی فرموده، حل کنند.

نکته اول: توجه دارید که قانون سببیت و مسببیت قانونی است که خداوند برای مصلحت جامعه جعل کرده وقتی شما در زمین گندم بکارید گندم برداشت می‌کنید و اگر جو بکارید، جو به دست می‌آید. این قانون علت و معلول است. اگر شما جو بکارید و گندم برداشت کنید قانون علت و معلول به هم ریخته است. هر قانونی مصالحی دارد لکن قانون علت و معلول به نفع همه جوامع بشری است و با اجازه تکوینی پروردگار انجام می‌شود؛ یعنی خداوند متعال به آتش سوزانندگی داده است، اگر شما دستتان را روی آتش بگذارید می‌سوزد. شما باید تصمیم بگیرید که از آتش درست استفاده کنید و با آن غذا درست کنید و مصرف نمایید، این قانون علت و معلول است. آتش که این اثرات را دارد به نفع شماست اما اگر شما به ضرر خودتان اقدام کنید و دست خودتان را با آتش بسوزانید، این مشکل شماست که گاهی بر خلاف مصلحت خودتان استفاده می‌کنید.

چاقو برای بریدن ساخته شده و طبیعت آن بریدن است، بهترین وسیله برای پاره کردن هندوانه و پوست گرفتن میوه است، بریدن چاقو به نفع جامعه است اما اگر به وسیله چاقو شخصی کشته شود، بر خلاف مصلحت جامعه از آن استفاده شده است. خداوند متعال در قرآن می‌فرماید آنچه که خیر می‌بینید از ناحیه خداست و آنچه که شر می‌بینید از ناحیه خودتان است. خودتان باعث شر شده‌اید، قوانین تکوینی که خداوند وضع کرده را زیر پا گذاشته‌اید و نتیجه آن شر است که به انسان و جامعه برمی‌گردد.با توجه به این مطلب بدانید که سحر هم یکی از مصادیق همین جریان است، سحر به ضرر انسان و جامعه است. اگر خداوند سحر را خلق کرده برای این است که اگر بعضی افراد بین زن و شوهر جدایی بیندازند، هاروت و ماروت راه بطلان سحر را به مردم یاد دادند و آموزش سحر برای دفع سحر ساحرین بود.

نکته دوم: در ذیل این آیه شریفه می‌فرماید: ﴿وَ لَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَراهُ ما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ﴾ کسانی که دنیا را می‌فروشند به آخرت یا مغفرت پروردگار را به عذاب و هدایت را به ضلالت می‌فروشند؛ ﴿اشْتَرَوُاْ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالآَخِرَةِ﴾[2] یا ﴿اشْتَرَوُاْ الضَّلاَلَةَ بِالْهُدَى﴾[3] [4] و امثال این تعبیرات، آخرت را می‌فروشند و به جای آن دنیا را می‌گیرند. در معاملات ثمن و مثمن وجود دارد و بیعی که انجام می‌دهید باید مالک آن باشید؛ خانه‌ای که می‌خواهید بفروشید باید مالک باشید، آیا شما مالک آخرت هستید که آن را به دنیا بفروشید؟ ﴿وَ لَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَراهُ ما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ﴾ یهودی‌ها و کسانی که آخرت خود را از دست می‌دهند و دنیا را می‌گیرند، می‌دانند که از آخرت هیچ نصیبی ندارند.

﴿وَ لَبِئْسَ ما شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ لَوْ کانُوا يَعْلَمُونَ﴾ نفس خودشان را خیلی ارزان فروختند و معامله بدی انجام دادند. اینکه انسان نفس و ماهیت وجودی و ارزش واقعی خود را که اعتقادات و اخلاق و ارزش‌های انسانی است را بدهد و در مقابل آن مادیات را دریافت کند، بدترین معامله است. خداوند متعال می‌فرماید اشتباه نکنید این دنیا اینقدر ارزش ندارد، شما می‌بینید انسان شب می‌خوابد و صبح بیدار نمی‌شود یا به مسافرت می‌رود و در راه می‌میرد، یک هواپیما سقوط می کند و همه کشته می‌شوند. این دنیا اعتباری ندارد که به خاطر دنیا و مادیات، آخرت را کنار بگذاریم.

یکی از مسائلی که در قرآن مورد توجه است این است که ما ارزش خودمان را به دست بیاوریم و موقعیت خودمان را بفهمیم که چه گوهر گرانبهایی هستیم و این گوهر گرانبها را ارزان نفروشیم، این وقت که طلاست به راحتی از دست ندهیم و ارزان نفروشیم. باید به مسائلی که در این ایام اتفاق افتاده دقت و توجه داشته باشیم و این آیه شریفه را همیشه در نظر داشته باشیم که ﴿إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ﴾[5] ما برای خدا هستیم و باید در مسیر خدا باشیم. برگشت ما به سوی خداست.

در این ایام برای ما مسائل دردناکی پیش آمد یکی از مسائل دردناک شهادت سردار رشید سپهبد قاسم سلیمانی بود که یک درد بزرگ و مشکل جدی بود. این شهید والا مقام عاشق شهادت بود ولی جان و فکر و تدبیرش و به قول مقام معظم رهبری آن تدبیری که داشت برای ما و امنیت ایران و منطقه بود. این مصیبت بزرگی بود که توسط آمریکا و اسرائیل به وقوع پیوست و به قول مرحوم امام(ره) هرچه فریاد دارید بر سر آمریکا و اسرائیل بزنید.جمعیتی در تشییع جنازه شرکت کردند که سردمداران آمریکا از این تشییع جنازه مبهوت شدند، مردم در تشییع جنازه این سردار شهید مطالبه کردند که انتقام گرفته شود، سپاه دلاور هم از آمریکا انتقام گرفت و پایگاه عین الاسد در عراق را موشک باران کردند که هنوز هم توضیح می‌دهند که در آنجا چه اتفاقی افتاده است. امثال سردار سلیمانی‌ها در سپاه وجود دارند و برای حفظ امنیت و مملکت کارهایی را انجام می‌دهند و خودشان هم گفته‌اند که قصد ما کشتن افراد نیست و می‌خواهیم به آمریکا بفهمانیم که می‌توانیم کارهایی را انجام دهیم بلکه متنبه شوند.حادثه دیگری که اتفاق افتاد و باعث تأسف ما بود مسأله کرمان بود که در تشییع باشکوه پیکر شهید سلیمانی در اثر سوء مدیریت یا مسائل دیگر، عده‌ای از هموطنان ما کشته شدند.مسأله دیگر سقوط هواپیما بود که بسیار دردناک و باعث تأسف بود و تأسف انسان وقتی بیشتر می‌شود که معلوم شود عامل این کار آمریکا بوده که در هر صورت باعث این حادثه شده است.همه ما عزادار هستیم و تعدادی از اقوام نزدیک ما که از نخبگان هم بودند در این هواپیما بودند ولی دو نکته لازم است در این مورد تذکر دهیم:

نکته اول: سپاه و بسیج از نیروهای اصیل انقلابی هستند که ما هرچه امنیت در کشور داریم مربوط به جانفشانی‌ها و فداکاری‌های سپاه است. همانطور که سردار رشید اسلام شهید حاج قاسم سلیمانی در رابطه با داعش امنیت ما را حفظ می‌کرد و شما دیدید که داعش در کشور عراق و سوریه چه کرد ولی در ایران نتوانست اقدامی بکند در عین حال سپاه بود که امنیت کشور را حفظ کرد و ما باید قدر این کار سپاه و خدمات سپاه که تاکنون انجام داده و در آینده هم انجام خواهد داد را بدانیم و ارج بنهیم.

نکته دوم: شما دیدید که در کشور عراق و سوریه چقدر ناامنی وجود دارد در کشور لیبی و افغانستان ناامنی‌های زیادی وجود دارد، این کشورها اطراف ما هستند، اما در کشور ما امنیت وجود دارد و این امنیت به خاطر وحدت و هم دلی است که میان مردم وجود دارد و آن قلّه که در رأس وجود دارد و ما به عنوان ولایت فقیه او را قبول داریم قدرتمند است و اقتدار دارد. اگر اقتدار رهبری حفظ شود امنیت شما هم حفظ خواهد شد. مهمترین چیزی که در جامعه وجود دارد و برای امنیت مردم مفید است اقتداری است که رهبر آن جامعه دارد. اگر رهبر مقتدر باشد و اقتدارش حفظ شود، امنیت جامعه حفظ می‌شود و اگر اقتدار از بین برود امنیت هم از بین خواهد رفت. اگر می‌خواهید جان و مال و آبرو و ناموس و کشورتان حفظ شود، باید اقتدار مملکت را حفظ کنید.

در مسأله سقوط هواپیما متأسفانه عده‌ای آمدند از آب گل آلود ماهی بگیرند و شعارهایی علیه نظام دادند، باید به این نکته توجه داشته باشیم که هرچیزی زا می‌توانیم تحمل کنیم ولی امنیت مملکت در رأس امور است. اگر امنیت نباشد نه جان کسی محفوظ است و نه مال و ناموس و آبروی کسی. ما باید این اقتدار را با وحدت حفظ کنیم و انسجام خود را روز به روز بیشتر کنیم تا اینکه این مملکت را بتوانیم به دست آقا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف تحویل دهیم.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo