درس تفسیر استاد الهي زاده
91/01/28
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: تفسیر آیۀ 68
«قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ لَسْتُمْ عَلى شَيْ‌ءٍ حَتَّى تُقيمُوا التَّوْراةَ وَ الْإِنْجيلَ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ وَ لَيَزيدَنَّ كَثيراً مِنْهُمْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ طُغْياناً وَ كُفْراً فَلا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرينَ» مائده/68
قُلْ: تبیین کن برای اهل کتاب. در قرآن بعد از قل بیشتر مسائل اعتقادی و مهم آمده است.
قل در مقابل یک قال است. آنها مدعی بودند اقامه ی دین می کنند. وخداوند پاسخ آنها در اینجا بیان می کند.
معانی«أهل الکتاب»:
- معنای لغوی: وسیع است و شامل یهود و مسیحی و مسلمانان می شود. قرآن هم کتاب است.
- معنای اصطلاحی: کثرت کاربرد این واژه برای یهود و نصاری است.
- معنای سیاقی: امکان معنای لغوی هم هست، یعنی مسلمان ها را هم شامل می شود.
در این آیه با توجّه به اینکه «ما انزل الیکم من ربکم » هم وجود دارد شامل مسلمان ها هم می شود.
دو وجه دربارۀ «لَسْتُمْ عَلى شَيْ‌ءٍ»
- وجه مشهور: شما هیچ نیستید، بی ارزش هستید. حتی به معنای الاّ، مگر.
- نظر علامه طباطبایی: ایشان حرف علی را لحاظ کرده اند که مشهور آن را به حساب نیاورده اند و ایشان «حتی» را هم به معنای خودش گرفته اند، شما نیستید بر چیزی تا اینکه اقامه کنید تورات وانجیل وقرآن را. شما بنیه ی اقامه ی تورات وانجیل و قرآن را ندارید از علی فهمیده می شود که پایه و بنیه ندارید. شما بنیه ندارید تا (حتّی اقامه کنید تورات و انجیل و قرآن را).
قرآنی که حیات بخش است، بر شما که نازل می شود، به جای ایمان، کفر و طغیان بروز می کند. از این عبارت فهمیده می شود آنها اهل ایمان و تقوا نیستند بلکه اهل کفر و طغیان اند.
نظر استاد
وجه راجح نظر علّامه است یعنی شما بنیه زیر ساختی که برای اقامه ی تورات لازم است، را ندارید و آن تقوا و ایمان است. پس حتّی به معنای «که» است. اقامه یعنی سر پا کردن. اقامه ی نماز یعنی حاکم ساختن فرهنگ نماز بر زندگی فردی و اجتماعی.
دو وجه در تفسیر «وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ»
- وجه اول: وحی های غیر تورات و غیر انجیل مثل سایر صحف آسمانی نظیر زبور داوود مراد است. زیرا اهل کتاب مخاطب آیه هستند.
- وجه دوم (نظر استاد): مراد قرآن است. چون انجیل بعد از تورات است. ما أُنْزِلَ باید چیزی بعد از انجیل باشد حال اینکه بعد از انجیل غیر از قرآن هیچ صحیفه و کتابی غیر از قرآن نازل نشده است. اگر مراد صحف دیگر بود باید قبل از تورات ذکر می شد.
وَ لَيَزيدَنَّ: عین این عبارت در آیه ی 164مائده آمده ولی از لحاظ فهم سیاقی متفاوت است. در اینجا ادعای اقامه ی تورات و انجیل حیثیت سیاقی این جمله است. ولی در آیه ی 64 در خصوص یهود و به صورت کلی مطرح شده است.
فَلا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرينَ: یأس یعنی ناامیدی. أسی یعنی تأسف. فلا تأس: تأسف نخور. دلسوزی و شفقت پیامبر را می رساند. الکافرین بما اُنزل الیک من ربک در آیه 67 ولایت بود. شما نمی توانید قرآن را اقامه کنید. علی علیه السلام باید آن را اقامه نماید.
