درس اصول استاد حمید درایتی

موضوع: اجتماع امر و نهی

ایا براساس خطابات قانونی خروج حرام فعلی است؟

خیر؛ چون فرض وجوب عقلی هست که اقل المحذورین بین خروج و بقا، خروج است پس دیگر حرمت فعلی از طرف شارع معنی ندارد. اما مبغوضیت باقی است.

3فرض در این جا موجود است:

1: متمکن از صلاة اختیاری در بیرون از زمین غصبی نیست و همچنین صلاة اضطراری (با ایماء و اشاره بدون رکوع و سجود) را نمی تواند در بیرون زمین غصبی بخواند مثل این که نماز قضا می شود اگر از زمین غصبی خارج شود.

2: متمکن است که نماز را در خارج زمین غصبی بخواند البته به کیفیت اضطرار.

3: متمکن است که نماز را در غیر زمین غصبی به صورت تمام بخواند.

الف: اگر قائل به جواز اجتماع امر و نهی باشیم از باب ترکیب انضمامی و نماز تصرف زائدی نداشته باشد که مثلا با ایماء نماز بخواند: پس قائل به جواز میگوید نماز صحیح است چون دو معنون وجود دارد. البته فرض این است که با خواندن نماز تصرف زایدی نمی شود.

ب: اگر قائل به جواز اجتماع امر و نهی باشیم از باب تعلق حکم به عنوان: نماز باطل است چون فعلی که با ان واجب امتثال یافته است با همان حرام هم انجام شده است.

ج: اما اگر قائل به امتناع و تقدیم جانب نهی شدیم نماز باطل است و چون فرض این است که در بیرون از زمین غصبی هم نمی تواند نماز بخواند پس نماز ساقط می شود چون متمکن است از نماز صحیح نیست.

بله اگر ادله الصلاة لاتترک بحال نگاه شود باید نماز را با ایماء و اشاره بخواند حتی اگر قائل به امتناع شدیم اما این قاعده ثانویه است که همین قاعده نشان می دهد که در این فرض نماز مبغوض نیست بلکه در حقیقت تقدیم جانب امر شده است نه نهی.

که امکان دارد که خارج از زمین غصبی با ایماء نماز بخواند

در این صورت اگر:

الف: قائل به جواز اجتماع باشیم ضرورتی ندارد که نماز را خارج از زمین غصبی بخوانیم چون هر دو نماز با ایماء و اشاره است پس ترجیحی نسبت به نماز در بیرون از زمین غصبی نیست.

ب: اگر قائل به امتناع و تقدیم نهی باشیم که باید بیرون زمین نماز بخوانیم.

البته بنا به نظر اخوند که نهی فعلی را رد کرد مراد از تقدیم جانب نهی تقدیم مبغوضیت بر محبوبیت است.

که امکان دارد خارج از زمین غصبی، نماز صحیح خواند که در این صورت:

الف: اگر اجتماعی باشیم نماز در حال خروج باطل است چون زمانی می توان نماز اضطراری خواند که نماز اختیاری ممکن نباشد اما در این صورت فرض این است که در بیرون زمین غصبی می تواند نماز بخواند.

ب: اگر قائل به امتناع باشیم و تقدیم جانب نهی: که عمل مبغوض است و صلاحیت تقرب ندارد.

ج: اگر قائل به امتناع باشیم و تقدیم جانب امر: باز هم نماز باطل است چون در فرضی می توان نماز اضطراری خواند که امکان خواندن نماز اختیاری نباشد اما در این صورت فرض این است که در بیرون زمین غصبی می تواند نماز بخواند.