< فهرست دروس

درس اصول استاد حمید درایتی

97/06/07

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: کفایت امتثال اجمالی

کفایت امتثال اجمالی:ایا عقل امتثال تفصیلی را لازم می داند یا امتثال اجمالی را هم کافی می داند؟مراد از امتثال تفصیلی این است که بداند امر را در ضمن چه عملی اتیان می کند و مراد از امتثال اجمالی این است که نمی داند امر در ضمن چه عملی اتیان شده است پس یقین به امتثال دارد اما نمی داند در ضمن چه عملی این امر را اتیان کرده است.

به عبارت دوم: در امتثال اجمالی علم اجمالی به امتثال است و امتثال تفصیلی یعنی علم تفصیلی به امتثال است.

به عبارت سوم: علم اجمالی در دو حوزه بحث می شود: علم اجمالی در ثبوت تکلیف و علم اجمالی در سقوط تکلیف که منظور از علم اجمالی در سقوط تکلیف علم اجمالی به امتثال است.

و به عبارت چهارم: احتیاط در عبادات صحیح است یا نه؟ که منظور از احتیاط در عبادات این است که عمل را طوری انجام دهیم که یقین به امتثال کنیم مثل این که مسافتی را برود و شک کند الان نماز قصر است یا تمام که هر دو را بخواند که این احتیاط در عبادت است.

و به عبارت پنجم: ایا عبادات تارک طریق اجتهاد و تقلید باطل است؟ که این هم مراد همان است که عقل ما را ملزم به امتثال تفصیلی می داند یا نه اجمالی هم کافی است.

 

در غیر عبادات مهم اتیان تکلیف است پس در این که در ضمن کدام فرد تکلیف اتیان شده است اهمیتی ندارد.اما در خصوص عبادت عده ای گفته اند:مثل این که شخصی دو لباس دارد که یکی طاهر و یکی نجس است و یک بار با لباس طاهر نماز بخواند و یک بار با لباس نجس که یقین به اتیان صلاة در لباس طاهر بکند. اشکال اول:

اشکال اخوند: اگر کسی که متمکن از علم تفصیلی است و احتیاط موجب تکرار شود احتیاط در عبادت ممکن نیست چون لعب به امر مولی است مثل این که شخصی نمی داند قبله کدام طرف است و به چهار طرف نماز بخواند با ان که می تواند بپرسد این عمل باطل است چون لعب به امر مولی است و این با عبادیت نمی سازد چون هدف از عبادت تقرب است و این گونه حاصل نمی شود

اما در همین مثال اگر تمکن از تعیین قبله ندارد اتفاقا عقل می گوید به چهار طرف نماز به بخواند چون دیگر لعب نیست و یا این که تمکن از تعیین قبله دارد اما دشوار است مثل این که باید مسافت زیادی برود تا قبله را بپرسد که در این مورد هم لعب محسوب نمی شود.اما با این حال مشهور متاخرین قائل اند که احتیاط در عبادت مشکلی ندارد مگر این که طوری باشد که واقعا به لحاظ عرف عمل عبادی بودن خارج شود.اقای روحانی در منتقی پا فراتر گذاشته است و فرموده: اگر حتی لعب به امر مولی باشد بازهم اشکالی ندارد چون لعب به امر مولی نیست بلکه کیفیت اتیان عمل لعب است به عبارت دیگر عمل اصلی و واقعی با قصد قربت انجام شده است و برای خدا اورده شده است اما نماز های اضافی لعب بوده است که مهم نیست چون عمل اصلی را با قصد قربت اورده است. اشکال دوم:اما اشکال دیگری در احتیاط در عبادت هم هست که قصد امر است که وقتی نماز اول را خواند می تواند قصد امر مولی را کند؟ با توجه به این که عبادت بدون قصد امر باطل است.

جواب: در عبادت قصد امر لازم نیست بلکه قصد قربت لازم است که عمل انتساب به خدا داشته باشد و همین قصد اضافه به خدا کافی است و از مجموع این 4 نماز می خواهد عملی منتسب به خدا بیاورد.

پس احتیاط در عبادت مشکلی ندارد.

 

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo