< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد اشرفی

94/12/12

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: حکم نماز در حال خروج از ارض غصبیه/بررسی حکم وضعی/حکم خروج از دار غصبی/اضطرار به حرام به سوء اختیار/تنبیه اول/تنبیهات بحث اجتماع امر و نهی/نواهی.

صحبت در حکم وضعی(یعنی صلات در حال خروج از دار غصبی) در فرض اضطرار به حرام به سوء اختیار بود.

عرض کردیم نماز در حال خروج از ارض غصبی گاه در فرض وجود مندوحه(یعنی وقت کافی برای خواندن نماز در خارج ارض غصبی) وگاه در فرض عدم وجود مندوحه است.

در فرض وجود مندوحه نیز عرض کردیم گاهی مکلف قادر بر صلات با رکوع و سجود تام هست و گاهی نیست.

پس جمعا سه صورت شد که باید یک به یک مورد بررسی قرار دهیم.

صورت اول: نماز در حال خروج از دار غصبی در فرض عدم وجود مندوحه.

مانند اینکه مکلف وقت کافی برای خواندن نماز در خارج از ارض غصبی را ندارد.

در اینصورت اگر قائل به جواز اجتماع امر و نهی شویم طبعاً صلات صحیح است لکن برای اینکه تصرف زائدی بخاطر نماز انجام نشود ناگزیر مکلف باید رکوع و سجودش را ایماءً انجام دهد.

اما اگر قائل به امتناع امر و نهی شدیم باید ببینیم کدام یک از این دو حکم اقوی ملاکاً می‌باشد. اگر نهی را مقدم داشتیم مسئله از قبیل شخص فاقدالطهورین بوده و صلات در وقت ساقط و قضاء واجب خواهد بود. اما اگر گفتیم به دلیل "الصلاة لاتسقط بحال" امر مقدم بر نهی است طبعاً نماز در حال خروج حتی بر فرض قول به امتناع امر و نهی نیز صحیح است[1] .

صورت دوم: نماز در فرض خروج از دار غصبی با فرض وجود مندوحه و قدرت بر اتیان صلات تاماً.

در این فرض بنابر قول به امتناع مسلم نماز باطل است و شکی در آن نیست.

اما بنابر قول به جواز اجتماع امر و نهی، چون مکلف موظف است که نمازش را ایماءً اتیان نماید(چه‌آنکه نباید تصرف زائدی در ارض غصبی نماید)، و نماز ایمائی زمانی صحیح است که مکلف قادر بر نماز تاماً نباشد(و حال‌آنکه فرض این است که مکلف قادر است)، پس باید قائل شویم که نماز در حال خروج(حتی بنابر قول به جواز اجتماع امر و نهی) نیز باطل است.

صورت سوم: نماز در فرض خروج از دار غصبی با فرض وجود مندوحه و عدم قدرت بر اتیان صلات تاماً[2] .

حکم این صورت هم از صورت سابق روشن میگردد. یعنی اگر قائل شویم به عدم جواز اجتماع امر و نهی، مسلم نماز باطل است؛ زیرا مکلف قدرت بر اتیان نماز در خارج از ارض غصبی را دارد.

اما بنابر قول به جواز اجتماع امر و نهی نماز صحیح است و مانعی ندارد. چه‌آنکه نه مبغوضیت به محبوبیت سرایت می‌کند و نه مکلف قادر بر اتیان صلات تاماً در خارج از ارض غصبی است[3] .


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo