< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد اشرفی

90/03/23

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع بحث: پاسخ اشکال شیخ و محقق (ره) در عدم جریان اصول در اطراف علم اجمالی

مرحوم سید سه فرع مطرح کردند و فرمودند که در این موارد استصحاب نجاست جاری است ولی محقق نائینی فرمودند که در هیچ یک از موارد مذکور استصحاب نجاست جاری نمی شود منتهی به دو ملاک در فرع اول به یک ملاک و در دو فرض دیگر به ملاک دیگر.

در فرع اول که علم اجمالی پیدا کردیم به طهارت یکی از دو ظرف به خاطر باران, چون غایت دلیل استصحاب یقین به خلاف است و با علم اجمالی یقین بر خلاف متیقن سابق حاصل شده, دیگر استصحاب جاری نخواهد شد .

بیان ذلک

شیخ در رسائل فرمودند اصول عملیه در اطراف علم اجمالی جاری نخواهد شد زیرا مستلزم تناقض در صدر و ذیل این ادله است, دلیل استصحاب می گوید لا تنقض الیقین بالشک و طبق این قضییه حقیقیه در هر یک از دو آنیه که سابقا متیقن النجاسه و لاحقا مشکوک الطهاره است استصحاب نجاست اگر جاری شود با ذیل روایت که فرمود بل انقضه بیقین آخر تناقض خواهد داشت زیرا با یقین به طهارت یکی از دو آنیه یقین سابق به نجاست سابق نقض شده زیرا نقیض سالبه کلیه موجبه جزئیه است و طبق صدر روایت هر دو آنیه محکوم به نجاست و طبق ذیل یکی از دو آنیه طاهر است و چون تناقض بین صدر و ذیل روایت پیش می اید لذا دلیل استصحاب در اطراف عل اجمالی جاری نخواهد شد و بعد تعدی کردند به اصل طهارت و حلیت .

مرحوم محقق نائینی از شیخ تبعیت کرده اند و می فرمایند در فرع اول استصحاب در هر دو آنیه مجب تناقض صدر و ذیل روایت و در یکی دون دیگری هم ترجیح بلا مرجح است پس استصحاب در هیچکدام جاری نمی شود .

در دو فرض دیگر هم به جهت عدم احراز اتصال یقین به شک استصحاب جاری نمی شود زیرا در فرض دوم اول یقین به طهارت ظرف شرقی به باران داریم و بعد که دو ظرف با هم مشتبه شدند یکی از دو یقین نقض به یقین شد و در فرض سوم هم همینطور لذا محقق می گویند در هیچ یک از سه فرض استصحاب نجاست جاری نمی شود .

اشکالی که بر فرمایش شیخ و محقق وارد است این است که اساسا اگر اجرای اصول مستلزم مخالفت عملیه نباشد اجرای آن در اطراف شبهه بلا مانع است .

توضیح ذلک

محققین می گویند اصل عملی آنگاه جاری نمی شود که مستلزم مخالفت عملیه باشدمثلا اصاله الطهاره را در مشکوک جاری کنیم اما اگر اصل عملی مستلزم مخالفت عملیه نشد مثلا استصحاب حرمت یا نجاست را جاری کنیم که موجب مستلزم پرهیز از اطراف شود این بلا مانع است زیرا حداکثر احتیاط شده و احتیاط هم علی کل حال حسن و در ما نحن فیه اجرای استصحاب موجب مخالفت عملیه نخواهد شد لذا اجرای استصحاب در اطراف ایرادی ندارد .

ان قلت: نمی توان بگوئیم هم این طرف پاک و هم نجس است

قلنا: اگر اصل عملی مثل اماره باشد تناقض در مقام لازم می اید زیرا وقتی بینه می گوید این ظرف شرقی مثلا با باران پاک شده معنایش آن است که ظرف غربی نجس است اما اصل چنین لازمه عقلی را که اصل مثبت است ثابت نمی کند زیرا مثبتات اصول حجت نیستند پس خبر بینه هم در مدلول مطابقی حجت است و هم در مدلول التزامی ولی در اصل فقط مدلول مطابقی حجت است و استصحاب نجاست ظرف اول لازمه عقلی آن را که طهارت ظرف دوم است ثابت نمی کند پس تعارضی که در امارات پیش می آید در اصول پیش نمی آید لذا استصحاب نجاست در هر دو آنیه جاری می شود و علم اجمالی در مقام منافاتی با جریان اصل نداشته زیرا مستلزم مخالفت عملیه نخواهد شد .

 و الحمد لله

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo