< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد احمد عابدی

98/09/23

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: اشکال به امام خمینی

مقـدمـه : کلام در باب لاضرر و لاضرر بود و این که امام خمینی فرمود رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم این روایت را از باب زعامت و حاکم لودن خود بیان کرده و این روایت یک حکم حکومتی است.

اشکال آیت الله سیستانی و آیت الله تبریزی به امام خمینی : این بزرگواراتن چند اشکال به امام خمینی نمودهاند. ابتدا این که عبارت قضی رسول الله، در روایات شیعه نیامده است بلکه در روایات عامه چنین عبارتی آمده است.

     پاسخ اشکال این که در روایات باب سجده شکر نماز، آن جایی که بحث میشود سجده شکر یک سجده است یا دو سجده است، روایاتی داریم که کلمه قضی به کار رفته است و آن را به خداوند نسبت داده است. اگر این روایات درست باشد، دیگر نه فرمایش امام خمینی درست است و نه فرمایش آیت الله سیستانی و نه فرمایش آیت الله تبریزی.

دیگر این که اصل تفکیک نمودن این که بگوییم یک چیزهایی را خداوند متعال تشریع نموده و یک مواردی هم حکم پیامبر اکرم است، اصل چنین تقسیمی درست نیست. زیرا ما میدانیم احکامی را پیامبر اکرم تشریع نموده اما هر چه پیامبر اکرم تشریع نموده به اذن خداوند بوده است ولذا در واقع باید این موارد را حکم خداوند دانشت، نه حکم پیامبر اکرم. ایشان مبین و مبلغ احکام خداوند بوده است.

     پاسخ این اشکال اینست که این اشکال وارد نیست زیرا پیامبر اکرم یک ولایت تکوینی و یک ولایت تشریعی دارد. یک معنای واحد برای ولایت تشریعی وجود ندارد، اگر ولایت تشریعی را، ولایت بر قانونگذاری و جعل احکام بدانیم، چنین ولایتی مخصوص خداوند است و پیامبر اکرم مشرع نیست و خداوند هم چنین چیزی را به کسی واگذار نکرده است. فقط موارد جزئی داریم که به آن فرض النبی گفته میشود.

اشکال دیگر به فرمایش امام خمینی؛ این که در این روایت بحث شده که پیامبر اکرم فرموده "لاضرر و لاضرار" و بعد هم فرموده درخت را بکنید. امام خمینی فرموده این بحث حکم خداوند نیست زیرا خداوند چنین حکمی نداده است و قضاوت هم نیست. پس حکم حکومتی است. اشکالی که وجود دارد این که احتمال دارد آقای سمره در شبهه حکمیه تردید داشت که حق دارد سراغ درختش برود یا نه؟ پیامبر اکرم هم بین این دو نفر قضاوت میکند و میفرماید لاضرر و لاضرار و حکم به قلع درخت میدهد. یعنی پیامبر حکم خداوند را بیان میکند که هر کسی خانه دارد و دیگری درختی دارد، این حق اهم بر حق دیگری است.

     پاسخ اشکال، این اشکال اصلا بر امام خمینی وارد نیست. پیامبر تعلیل میآورد که علت کندن درخت، لاضرر و لاضرار است. این که میفرماید درخت را بکنید قطعا یک حک حکومتی است. زیرا این شبهه حکمیه نیست و ربطی به نبوت ندارد. از طرفی این که بحث قضاوت هم نیست. زیرا قضاوت اینست که حقی وجود دارد اما معلوم نیست برای زید است یا عمرو است و در آنجا هم ادله اثبات دعوی لازم است. پیامبر هم قضاوت نفرمودند، بلکه چیزی بود که روشن بود سمره زور میگوید و روشن هم بود آقای طرف مثابل مظلوم واقع شده است. پس قضاوت نیست بلکه این حکمِ اجرائی است.

میتوان گفت برای احکام سلطانی ما نیازی به روایت لاضرر نداریم. روایات فراوان دیگری وجود دارد که از آن احکام حکومتی میتوان استفاده کرد.

نتیجه این که اشکالات بر فرمایش امام خمینی وارد نیست و باید بحث نمود این لاضرر و لاضرار علت برای چه چیزی است. آیا دلیلی بر قلع درخت است یا دلیلی بر ظالم بودن سمره میآورد؟

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo