درس خارج اصول استاد احمد عابدی

موضوع: اقل واکثر ارتباطی

مقـدمـه: کلام در باب اصاله الاشتغال یا همان اصاله الاحتیاط بود. شک گاهی در تکلیف و گاهی در مکلف به است. شک در تکلف مجرای برائت است.

تبیین فرمایش شیخ انصاری: مرحوم شیخ در رسائل فرموده است به نظر شیعه، احکام تابع مصالح و مفاسد هستند. هر حکمی که خدای بزرگ بیان نموده است، یک غرضی دارد و ما باید غرض شارع را تحصیل نماییم. این غرض هم همان مصالح و مفاسد یا حکمت احکام است.

وقتی شارع به نماز امر می‌کند، یک غرضی دارد. این غرض اگر در اقل باشد که باید اقل انجام داده شود. اگر این غرض در اکثر باشد، وقتی نماز معراج مومن است که یازده جزء داشته باشد، اما به خاطر این که این غرض شارع برای ما معلوم نیست، ما نسبت به غرض اصاله البرائه جاری می‌نماییم. بعباره اخری نسبت به جزء یازدهم می‌گوییم قبح عقاب بلابیان جاری می‌شود. یعنی جزء یازدهم بیان نشده و غرضی هم در آن ندارد. یعنی نسبت به سوره، شک در تکلیف داریم، نه شک در مکلف به.

تحصیل غرض مولا لازم است، اما در ما نحن فیه، تحصیل غرض اصلا امکان ندارد، زیرا ما نمی‌توانیم یقین پیدا کنیم که غرض شارع حاصل شده است.