درس خارج اصول استاد احمد عابدی

موضوع: شهرت و انواع آن

یکی دیگر از ظنونی که برخی اصولیون قائل به حجیت آن شده‌اند، شهرت است. کتبی مثل رسائل و کفایه این مطلب را مطرح و مورد بررسی قرار داده‌اند. برخی کتب نیز اصلا آن را بحث نمی‌کنند.

شهرت روایی: این شهرت در برابر روایات شاذ است، و در برابر اخبار نادر (نفیس و گران‌بها) نیست. مقصود از روایات مشهور هم روایاتی است که در زبان فقها و حدثین بسیار متداول باشد و در کتب معتبر فقهی یا روایی بسیار نقل شده باشد. و این که شهرت روایی مرجح نیست، بلکه شهرت روایی، تعیین حجت از لاحجت است. یعنی روایتی که مشهور باشد، حجت است.

شهرت عملی: یعنی اگر روایتی داریم و علما در طول تاریخ، فراوان بر طبق آن فتوا داده و عمل نموده باشند. و بحث در این شهرت این است که عمل علما به یک روایت، جابر ضعف سند هست یا نیست؟ یا بالعکس اگر روایتی سند خوبی دارد اما فقها طبق آن فتوا نداده‌اند، آیا این اعراض فقها، دلیل بر ضعف روایت هست یا خیر؟ (البته آیت الله خوئی معتقد است، ملاک سند یک روایت است و لاغیر.)

شهرت فتوائی: مراد از شهرت فتوائی این است که یک فتوائی بین فقها مشهور باشد، و دلیل هم نداشته باشد. و مقصود هم شهرت فتوائی قدما (از زمان حضور ائمه(علیهم السلام) تا اوائل قرن هشتم، زمان محقق حلی صاحب شرایع) است.

اما آن چه محل بحث ما است، شهرت فتوائی است و این که آیا چنین شهرتی حجت است یا خیر؟ برخی مانند شیخ آن را حجت نمی‌دانند، اما برخی مانند آیت الله بهجت، آن را حجت می‌دانند.