درس خارج اصول استاد احمد عابدی

موضوع: صحیح و اعم

بحث جامع صحیحی و ثمره‌ی بحث صحیح و اعم را مطرح نمودیم. با عنایت به بحث‌های قبلی، دیگر نیازی به بحث از دلیل قول صحیح نیست، زیرا اگر کسی بگوید صحیحی‌ها، جامع داشته باشند، مثلا می‌گویند صلاه بر ناهی از فحشا و منکر وضع شده است و .... هر کس قائل به چنین قولی باشد و بگوید اعمی‌ها، جامع ندارند، در این صورت خود به خود مسئله حل است و دیگر دلیل نمی‌خواهد. اما با عنایت به این که کفایه بحث ادله‌ی دو قول را مطرح نموده است، ما هم متعرض می‌شویم.

نظر مرحوم آخوند در ادله‌ی صحیحی

کفایه فرموده است قول صحیحی صحیح است و الفاظ عبادات بر صحیح وضع شده‌اند و دلیل هم تبادر است. زیرا از کلمه‌ی صلاه ناهی از فحشا و منکر تبادر می‌کند؛ ناهی از فحشا و منکر نیز نمی‌تواند صحیح نباشد.

امام خمینی اشکالی به کفایه کرده و فرموده است: در این جا یک خلط مبحثی صورت گرفته است و آن هم این که ما یک ماهیت داریم و یک لوازم ماهیت داریم. و یک وجود خارجی داریم و یک لوازم وجود خارجی داریم. مثلا انسان یک ماهیت دارد (حیوان ناطق)، لوازم ماهیت انسان نیز جوهر بودن و یا عرض بودن است، بعد هم این که این انسان وجود خارجی دارد و یا ندارد، بعد هم این که این انسان که وجود خارجی دارد، سیاه است یا سفید است؟ عالم است یا جاهل است؟ ایستاده است یا نشسته است؟ و ..... بحث تبادر، مربوط به ماهیت است و وقتی گفته می‌شود تبادر علامت حقیقت است، یعنی چه ماهیتی به ذهن خطور می‌کند. در بحث تبادر و وضع الفاظ ما به ماهیات کار داریم، و کاری به وجود خارجی نداریم.

پس امام می‌فرماید تبادر مربوط به ماهیات است، در حالی که آخوند می‌فرماید از لفظ صلاه، صلاه صحیح تبادر می‌کند، صلاه صحیح این گونه است که باید اول ماهیتی باشد، بعد وجود خارجی نماز هم باشد، تا بگوییم این وجود خارجی صحیح بود یا باطل بود. پس بحث صحت و فساد دو مرتبه متاخر از ماهیت است و مربوط به وجود خارجی و لوازم وجود است. پس در واقع خلط مباحث کفایه این است که بین ماهیت و وجود و لوازم آن‌ها خلط شده است.