< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد احمد عابدی

98/09/23

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: واجب تعیینی یا واجب تخییری

 

مقـدمـه: کلام در باب وجوب نماز جمعه در زمان غیبت بود. بیان نمودیم کسی نمیتواند بگوید نماز جمعه در زمان غیبت حرام است و حرمت قابل اثبات نیست. فقط باید دید نماز جمعه در عصر غیبت، واجب تعیینی است و یا تخییری است. باید هم بین این دو مسئله تفکیک قائل شد که یک بحث اقامه نماز جمعه و یک بحث حضور در نماز جمعه است. روایاتی هم که بیان نمودیم و زیاد هم بود، بحث این روایات در مورد حضور نماز جمعه است. یعنی این روایات حتی اگر در مورد وجوب هم باشد در مورد وجوب حضور در نماز جمعه است.

اقامه نماز جمعه و حضور در نماز جمعه: در اینجا دو بحث داریم، یکی این که اقامه نماز جمعه واجب است یا خیر و یک بحث هم اینست که آیا اقامه نماز جمعه جایز است یا خیر؟ در مورد وجوب باید گفت واجب نیست چون سیره مسلمین و امامیه بر این نبوده که چند نفر اگر جایی بودند نماز جمعه برپا کنند. و بالعکس فراوان ادعای اجماع داریم اقامه نماز جمعه در زمان غیبت، واجب نیست. فلذا به خاطر این اجماع و سیره میگوییم اقامه نماز جمعه واجب نیست. لیکن این که اقامه نماز جمعه جایز است، باید گفت اگر کسی ولایت فقیه اعم از مطلقه یا مقیده را قبول داشته باشد، از آن جایی که فقیه در زمان غیبت نایب معصوم است، مناصب معصوم را در زمان غیبت دارد که یکی از آنها اقامه نماز جمعه است. پس اقامه نماز جمعه در غیبت جایز است. فقط چند روایت داریم که کسی شاید خلاف آن چه بیان نمودیم را از آن بفهمد که آنها را بررسی مینماییم.

بررسی روایات: روایت: "مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ جَمِيعاً عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَرَضَ فِي كُلِّ سَبْعَةِ أَيَّامٍ خَمْساً وَ ثَلَاثِينَ صَلَاةً مِنْهَا صَلَاةٌ وَاجِبَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ- أَنْ يَشْهَدَهَا إِلَّا خَمْسَةً الْمَرِيضَ وَ الْمَمْلُوكَ وَ الْمُسَافِرَ وَ الْمَرْأَةَ وَ الصَّبِيَّ." [1]

خداوند در هر هفته سی و پنج نماز واجب کرده است. یک نماز واجب است بر هر مسلمانی که در نماز جمعه شرکت کند و حضور یابد.

بررسی دلالی: این روایت ظاهرش بر اینست که واجب است شخص در نماز حاضر شود و در مقام بیان وجوب نماز جمعه نیست.

روایت: "مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ ع قَالَ: إِنَّمَا فَرَضَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى النَّاسِ مِنَ‌ الْجُمُعَةِ إِلَى‌ الْجُمُعَةِ خَمْساً وَ ثَلَاثِينَ صَلَاةً مِنْهَا صَلَاةٌ وَاحِدَةٌ فَرَضَهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِي جَمَاعَةٍ وَ هِيَ الْجُمُعَةُ وَ وَضَعَهَا عَنْ تِسْعَةٍ عَنِ الصَّغِيرِ وَ الْكَبِيرِ وَ الْمَجْنُونِ وَ الْمُسَافِرِ وَ الْعَبْدِ وَ الْمَرْأَةِ وَ الْمَرِيضِ وَ الْأَعْمَى وَ مَنْ كَانَ عَلَى رَأْسِ فَرْسَخَيْنِ."[2]

خداوند در یک هفته سی و پنج نماز واجب کرده است. یکی نمازی است که خداوند آن را به جماعت واجب کرده و آن جمعه است.

بررسی دلالی: این روایت دلالتی بر اقامه نماز جمعه ندارد و دلالت بر وجوب حضور در نماز جمعه و به جماعت برگزار کردن دارد.

نتیجه این که روایات زیادی که در باب نماز جمعه داریم، در مورد حضور در نماز جمعه بحث میکنند و در مورد لزوم اقامه ساکت هستند.


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo