< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد احمد عابدی

98/08/20

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: سیره شیعیان

 

مقـدمـه: بیان نمودیم بایستی در مورد نماز جمعه سه بحث را مطرح نماییم؛ یکی وجوب نماز جمعه، یکی کیفیت وجوب و یکی هم این که شرط وجوب و یا شرط صحت نماز جمعه، حضور امام است یا خیر؟

اصل وجوب نماز جمعه، مسلم است. اما این که وجوب نماز جمعه تعیینی و یا تخییری است و مشروط به امام بودن، هنوز محل بحث است.

 

سـیره شیعیان در باب عدم وجوب تعیینی نماز جمعه: میتوان گفت قطعا نماز جمعه واجب تعیینی نیست. علت هم اینست که سیره شیعیان و مسلمانان در طول تاریخ این نبوده است که به فرزندانشان نماز جمعه یاد بدهند یا خودشان نماز جمعه و کیفیت خطبه ها را بلد باشند. اگر نماز جمعه واجب تعیینی بود، باید هم نماز و خطبه را یاد میگرفت و هم به فرزندانش یاد میداد.

میدانیم که مردم در روز جمعه به مساجد میرفتند و مینشستند تا خلیفه بیاید و نماز جمعه بیاید و اگر خلیفه نمیآمد نماز ظهر میخواندند. اگر بین اذان ظهر و نماز جمعه فاصله بیفتد نماز جمعه باطل است، یعنی اولین لحظه که اذان ظهر میگویند امام جمعه باید حاضر باشد و اگر با تاخییر بیاید، نماز را نمیتوان خواند. یا اگر نماز خیلی طولانی شود باز هم نمیتوان نماز جمعه خواند بلکه باید نماز ظهر خواند و ... الغرض این که اگر خطبه را قبل از اذان بخوانند و قبل اذان خطبه تمام شود نمیشود نماز جمعه خواند بلکه باید نماز ظهر خواند. اما اگر خطبه تا اذان یا بعد اذان طول بکشد عیبی ندارد.

 

تقـیه: اگر کسی بگوید علت مسئله تقیه است، یعنی نماز جمعه باید خوانده شود اما خلفای جور این سمت را برای خود غصب نمودند، در این صورت باید گفت تقیه یا رسمی که توسط خلفای جور حادث میشود برای جایی است که اهل سنت یک مذهب داشته باشند، در حالی که اهل سنت در مورد نماز جمعه و خلیفه، مذاهب مختلف دارند. برخی میگویند شرط نماز جمعه حضور خلیفه است و برخی حضور خلیفه را شرط نمیدانند. وقتی بین اهل سنت اختلاف داشته باشند، دیگر تقیه جایز نیست. پس اگر ائمه(علیهم السلام) بفرمایند شرط نماز جمعه حضور امام است، دیگر نمیتوان این را تقیه گفت. و باید گفت سیره شیعه بر این بوده که نماز جمعه را خودشان اقامه نمیکردند و احکام نماز جمعه را نمیآموختند. پس معلوم میشود این سیده از معصوم(علیه السلام) به ما رسیده است.

از این گونه شواهد فراوان میتوان پیدا نمود که نماز جمعه واجب تعیینی نیست.

 

اجمـاع : در عبارات علما، اداعای اجماع وجود دارد و برخی نماز جمعه را واجب تعیینی میدانند و بالعکس. با عنایت به این که کلام علما مختلف است، مثلا شیخ در کتاب خلاف با سید مرتضی، فتاوی بر عکس هم دارند، نمایانگر اینست که اجماعی در مسئله وجود ندارد. و اجماع هم در این مسئله فایده ندارد چون اتفاقی نیست.

 

فهم مرحوم کلینی از روایات: کلینی در کافی ادعا میکند نماز جمعه واجب تعیینی است اما روایاتی که نقل کرده است، چنین دلالتی ندارد و بعید است کلینی روایت دیگری داشته باشد و نیاورده باشد. معلوم میشود مرحوم کلینی فهم خود را عنوان باب قرار داده است.

افرادی مانند آیت الله بروجردی معتقدند کلینی روایاتی را داشته و نیاورده است اما ما معتقدیم کلینی هر آن چه که داشته را آورده است و معقول نیست کسی اسم بابی را چیزی قرار دهد و روایات مربوط به اسم باب را نیاورد.

نتیجه این که به دلیل سیره میگوییم روایاتی که در جسه قبل خواندیم، هیچ کدام وجوب تعییتی را ثابت نمیکند. بعباره اخری سیره قرینهی لبّی بر مراد از این روایات است.

 

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo