درس خارج فقه استاد احمد عابدی

موضوع: ماهیت عیب

کلام در افراد و مصادیق عیب بود و بعباره اخری کلام در موضوع شناسی عیب بود. مطالبی در باب موضوع و مصداق عیب در زکات و قربانی و نکاح بیان نمودیم. و در این جلسه مواردی از باب معاملات بیان می‌نماییم.

در باب معاملات چند مثال مطرح می‌کنیم، در معاملات گاهی عیب در باب قرض است و گاهی در باب بیع است و .... عیب چند تا تعریف دارد، یک تعریف این که، هر چه نقص در قیمت ایجاد نماید، حال اگر کسی پولی را قرض داده و حال می‌خواهد آن را پس بگیرد، آیا به همان مقدار که داده، پس می‌گیرد یا بیشتر باید پس بگیرد؟ آیا تفاوت در ارزش و تورم سبب نقص در مالیت نمی‌شود؟ و آیا به این عیب گفته می‌شود یا خیر؟

گاهی این گونه است که کاهش ارزش این پول به سبب این است که اصلا از سکه افتاده است،گاهی از سکه نیفتاده، قیمت بازار بالا و پایین رفته است. در فرضی که پول از اعتبار افتاده است، در این فرض می‌توان مدعی شد قرض از مثلی بودن به قیمی بودن تبدیل شده است و باید قیمت آن را بپردازد مگر این که خود پول دارای اعتبار باشد، مانند این که جنس پول از فلزات گرانبها باشد. اما در فرضی که مثلا مورد قرض، اسکناس است که با بی اعتبار شدن از طرف حکومت، خود پول ارزشی ندارد، در این جا باید قیمت مال قرضی پرداخت شود.

مثال دیگر این که در فقه بابی تحت عنوان قسمت وجود دارد. مانند این که مال مشترکی به عده‌ای ارث رسیده، حالا می‌خواهند آن را افراز کنند. حال این افراز بیع محسوب می‌شود یا معامله‌ی جدیدی به حساب می‌آید؟ ایا افراز یک معامله‌ی خاص است یا داخل در معاملات دیگر است. حال اگر در موقع تقسیم، یکی از ورثه ببیند حصه‌ای که به او داده‌اند معیوب است، مانند این که نقص در مالیت دارد یا نقص در غرض دارد یا نقص در رغبت دارد و .... حال ایا نتیجه‌ی این عیب این است که خیار دارد و اصل این قسمت باطل است، یا باید سهم بیشتری بگیرد؟ زیرا بنای در تقسیم، تسویه در سهم‌ها است. فلذا اگر سهم دیگری معیوب بود، می‌توانیم بگوییم خیار به وجود می‌آید که یا اصل تقسیم با باطل کند یا تعدیل در سهم ایجاد کند که این تعدیل مصداق ارش است.

(سپس حضرت استاد عابدی مطالبی در باب موضوع شناسی عیب در باب اجاره مطرح فرمودند که برای استفاده‌ی بیشتر می‌توان به فایل صوتی مراجعه نمود.)