< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد احمد عابدی

95/12/23

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: مسقطات

مقدمه

کلام در باب قاعدهی تلف در زمان خیار بود. بعباره اخری کلام در باب این بود که شخصی کالایی را بخرد که معیوب است، سپس در دست مشتری نیز عیب جدیدی حادث شود. آیا خسارت این عیب جدید، بر عهدهی بایع است یا خیر؟ و آیا این که حق ردی که به خاطر عیب قدیم ثابت بوده، به جهت عیب جدید ساقط میشود یا خیر؟

 

جریان قاعده تلف فی زمن الخیار در خیار عیب

قاعدهی تلف قبل از قبض به معنای انفساخ عقد است، یعنی چیزی که قبل عقد تلف شود، سب بطلان خود به خودی معامله میشود. و در واقع بایع نمیتواند بدل مبیع را بدهد، بلکه باید ثمن مبیع را پس بدهد. سپس شارع، ضامن بودن بایع را توسعه داده است و گفته است همانگونه که قبل القبض بایع ضامن است، پس از قبض نیز در زمان خیار، بایع ضامن است. البته ضامن بودن بایع در زمان خیار، به ضمان معاوضی است، نه این که به ضمان واقعی باشد.

سوالی که پیش میآید این است که آیا قاعدهی تلف فی زمن الخیار شامل خیار عیب هم میشود یا خیر؟ در پاسخ باید گفت این قاعده، مخصوص به خیار حیوان و خیار شرط است، و ما دلیلی نداریم که این قاعده حتی در خیار مجلس جاری شود، فضلاً از خیار غبن، خیار رویت و خیار عیب. بحث ما هم در مورد خیار عیب است. روایات فراوانی وجود دارد که بایع در زمان خیار ضامن مال مشتری است، اما تمام این روایات یا در مورد خیار حیوان است، یا در مورد خیار شرط. و تعدی از این دو خیار به سایر خیارات دلیل میخواهد که ما الان دلیلی نداریم. هر وقت شرط (خیار) معین (یعنی اول و آخرش معلوم باشد) باشد، بایع ضامن است. اول و آخر خیار حیوان[1] و خیار شرط[2] مشخص است. اما خیار مجلس، با این که ابتدای معلومی دارد، اما انتهای مشخصی ندارد، شاید سالها در زندان در کنار هم باشند، فلذا این ضمان شامل خیار مجلس نمیشود. در مورد خیار غبن، و خیار رویت و خیار عیب نیز این مشکل وجود دارد که حتی اول آن هم مشخص نیست، چه برسد به آخر آنها. فلذا روایاتی که میفرماید بایع در زمان خیار ضامن است، شامل خیار عیب نمیشود.

 


[1] . اول خیار شرط از لحظه‌ی عقد و پایان آن تا سه روز است.
[2] . اول خیار شرط از لحظه‌ی عقد و پایان آن زمانی است که متعاقدین شرط نموده‌اند.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo