< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت‌الله نوری

کتاب امر به معروف و نهی از منکر

96/02/04

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: بیع وقف/کتاب الوقف

در آستانه روز بعثت هستیم شاید در عالم خلقت از اول تا آخر حادثه و پدیده ای به عظمت بعثت پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم بوجود نیامده، این روز مهم و بزرگ را تبریک عرض می نمائیم.

یک مطلبی چند روز قبل عرض کردیم که برخی از آقایان در مورد آن سوال کردند، ما گفتیم در جلد پنجم الغدیر در حدود پانصد هزار حدیث مجعول از کتب خود عامه به عنوان آمار ذکر شده بعضی از آقایان فکر کردند این مطلب مربوط به صحاح سته است که اینطور نیست صحاح سته بحث دیگری دارند، علامه امینی در الغدیر از کتب رجالیه خود آنها کذابین و جعالین را استخراج کرده که خیلی کار بزرگ و پر زحمتی است و بعد ایشان حتی کیفیت جعل حدیث آنها را نیز ذکر کرده، بنی امیه و بنی عباس برای اینکه اهل بیت علیهم السلام را کنار بزنند دستگاههایی بوجود آوردند و افرادی را برای جعل حدیث تربیت کردند، اینها اول در فضائل آن سه نفر حدیث جعل کردند معاویه گفت خب خیلی زیاد شد! حالا بروید ببینید در فضیلت اهل بیت چه احادیثی وجود دارد شما مشابه و یا بالاتر از آنها را جعل کنید! خلاصه این یک مسئله است و حتی علامه نقل می کند بعضی از آنها به حدی حدیث جعل کرده بودند یک روزی نشستند و دیدند خیلی حدیث مجعول دارند کتب احادیث مجعول را در تنور ریختند و باحرارت آنها نان پختند و خوردند! .

بحث دیگر اینکه این مطلب علامه مربوط به صحاح سته نیست بلکه یک آمار و ارقامی از کتب خود آنها می باشد و اما در مورد صحاح سته بنده در کتاب خمس نوشته ام که اینها مغرضانه هستند آن هم در زمان امام صادق علیه السلام که می فرمودند:"حَدِيثِي حَدِيثُ‌ أَبِي‌ وَ حَدِيثُ‌ أَبِي‌ حَدِيثُ‌ جَدِّي‌ وَ حَدِيثُ‌ جَدِّي‌ حَدِيثُ‌ اَلْحُسَيْنِ‌ وَ حَدِيثُ‌ اَلْحُسَيْنِ‌ حَدِيثُ‌ اَلْحَسَنِ‌ وَ حَدِيثُ‌ اَلْحَسَنِ‌ حَدِيثُ‌ أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ وَ حَدِيثُ‌ أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ‌ حَدِيثُ‌ رَسُولِ اَللَّهِ ص‌ وَ حَدِيثُ‌ رَسُولِ اَللَّهِ‌ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ"، این حدیث در کافی به سند صحیح ذکر شده، خلاصه اهل تسنن در مقابل این مکتب و فرهنگ اصیل اسلام و اهل بیت علیهم السلام که درحال گسترش بود آمدند و صحاح سته را نوشتند، در صحیح بخاری صدها حدیث از ابوهریره نقل شده، خب ابوهریره کسی است که در سال هشتم هجرت به مدینه و خدمت پیغمبر آمد و مسلمان شد و گفت یا رسول الله من مسلمان شدم در مقابل اینکه شکم من را سیر کنی! و حضرت نیز به او چیزی دادند حالا از این شخص صدها حدیث در صحیح بخاری نقل شده اما از امیرالمونین علیه السلام فقط پنج خبر نقل شده! یا مثلا از ابوذر دو خبر نقل کرده! از عایشه 300 خبر نقل کرده اما از فاطمه زهراء سلام الله علیها فقط یک خبر! حتی از خوارج نهروان حدیث نقل کرده! ولی از امام صادق و شاگردانش هیچ حدیثی نقل نکرده بنابراین صحاح سته بحث دیگری دارند و مربوط به آن کلام علامه در الغدیر در مورد جعل حدیث که نقل کردیم نمی شوند.

بحثمان در بیع وقف و مستثنیات آن بود، اولین بحث این بود که آیا در صورت شک در جواز و عدم جواز بیع وقف اصل بر عدم جواز بیع وقف است یا نه؟ زیرا وقف "تحبیس الأصل و تسبیل المنفعة" می باشد یعنی وقف می کنند که مال موقوفه به طور دائم نگه داشته شود تا از منافعش استفاده شود، برخی گفته اند چنین اصلی داریم و روز اول بحث نیز گفتیم که برخی می گویند چنین اصلی وجود دارد اما حالا کلامی از صاحب عروه در این رابطه می خوانیم، همه گفته اند هرجائی که شک کنیم آیا بیع وقف جائز است یا نه اصل عدم جواز و اصل منع است، ایشان اول در این مطلب خدشه می کند و می فرماید بله می دانیم که مال وقف مثل بیع و صلح نیست هرچیزی که وقف شد باید نگه داشته شود، در بیع یا صلح شما می توانید تصرف کنید اما اساس و ماهیت وقف به این صورت است که مال موقوفه باید نگه داشته شود تا از عایدات آن استفاده شود و البته این به عنوان یک امر ارزشی و دارای ثواب و فضیلت در اسلام ذکر شده است علی أیِّ حال صاحب عروه اصل مذکور را قبول نمی کند و می فرماید زیرا ما می دانیم خود کار یک کار ارزشی است و باید نگه داشته شود ولی دلیلی نداریم که هیچ جا بیع وقف جایز نباشد و مواردی داریم که بیع وقف جایز است، ما در اصول خوانده ایم هرجائی که عام و مخصصی داشته باشیم و بعد شک کنیم که آیا چیزی باقی تحت العام است یا جزء آن مخصص می باشد دیگر تمسک به عام جائز نیست و ما نحن فیه نیز همین طور است، ایشان بعد سراغ روایات رفته و روایات عدم جواز بیع وقف را ذکر و در آنها خدشه کرده و آنها را محدود می کند و بعد ایشان هشت مورد برای جواز بیع وقف ذکر می کند خلاصه ایشان چندین صفحه در این رابطه بحث کرده که مراجعه و مطالعه بفرمائید.

بقیه بحث بماند برای بعد إن شاء الله تعالی... .

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo